Posts gesorteerd op relevantie tonen voor zoekopdracht emotie boek. Sorteren op datum Alle posts tonen
Posts gesorteerd op relevantie tonen voor zoekopdracht emotie boek. Sorteren op datum Alle posts tonen

Bewust van gevoel naar emotie

Van gevoel naar emotie

De relatie tussen gevoel en emotie in dit artikel is als volgt. Een emotie is een gevoel die al dan niet opzettelijk of bewust getoond wordt. Gevoelens ontstaan en verdwijnen in ons bewustzijn. In de evolutie zullen de levende wezens steeds beter in staat zijn geraakt om hun emoties binnen te houden en vooral voor de mens het vermogen hebben opgeleverd deze om te zetten in denken.

Primatenonderzoeker Frans de Waal stelt dat gevoelens alleen kenbaar zijn door degene die ze ervaart, maar maakt een onderscheid met emoties, die zeker wel waarneembaar zijn. Een opgetrokken lip, een blozende wang, een overslaande stem, het zijn gebaren en houdingen bij mens en dier die wijzen op emoties.

Een gevoel kan niet constant bestaan. Een constant gevoel verdwijnt naar de achtergrond en wordt nauwelijks nog waargenomen.
Er bestaan geen verkeerde gevoelens, maar er is ook geen noodzaak om alle gevoelens te delen.
Gevoelens kunnen met verstand en intuïtie de basis vormen voor de keuze voor bepaald gedrag waarbij je de emotie kunt zien als een vorm daarvan. Dat kun je doen en dat kun je laten. Net als bij alle keuzes kunnen daarbij foute beslissingen worden genomen.

Gevoelens tonen en delen

Soms groeit een gevoel zo in aandacht dat je ermee naar buiten gaat of het niet langer binnenhoudt. Dat kan opluchten of schade toebrengen aan relaties met anderen. Een verstandig beheren van emoties is wat ons leven aangenaam houdt.
Wie probeert negatieve gevoelens kwijt te raken door ze te weg te drukken of te ontkennen raakt ook de mogelijkheid kwijt om er iets constructiefs mee te doen. In dit artikel een pleidooi voor het bewust kiezen in het tonen van emoties. Sommige mensen proberen alleen leuke of positieve gevoelens te hebben, maar dat is een illusie. Ze zijn bijvoorbeeld bang gemaakt dat alleen al het hebben van niet positieve gevoelens zichzelf of hun relatie zal schaden.

Moeten vervelende gevoelens naar buiten?

Vervelende of negatieve gevoelens willen door jou gezien worden, ze zullen proberen jouw aandacht te krijgen. En wanneer je ze negeert of onderdrukt zit je er langer mee dan wanneer je het direct opmerkt. Alles waar je aandacht aan geeft groeit, zeker, maar wanneer je je aandacht richt om te onderzoeken wat de alternatieven zijn voor het tonen van een emotie dan kan je dat veel spijt achteraf schelen.
Het is reëel om zoveel mogelijk alleen dat deel van jouw gevoelens te tonen dat prettig is. Het is simpelweg vaak ook prettig voor anderen, het kan hoogstens jaloezie opwekken.
Er is in principe niets mis mee om te communiceren over al jouw gevoelens. De kunst is te kunnen kiezen of je een gevoel toont in de vorm van een emotie of in een andere vorm. Kan dat wel? In veel gevallen wel. Een plotseling sterven van een geliefde naaste zal tot intens verdriet leiden die je niet kan en wilt voor je houden. Iedereen heeft daar begrip voor en compassie mee. Maar een irritatie zo laten ontsporen dat je uit je vel springt en een ander de huid vol scheldt, daar schaadt (jezelf) meer mee dan je lief is.

Verstand en gevoel

Wat moet je doen om daarin een verstandig beleid te voeren? In het Engels noemt men het laten groeien van een gevoel totdat je het nog net binnen kunt houden terwijl je er goed naar kunt kijken “containen”. Je houdt in jouw bewustzijn het gevoel als het ware in een virtuele container onder de pet. Wanneer kwaadheid opkomt, tel je tot 10 en onderzoekt de aanleiding en wat de alternatieven zijn voor een emotie. Was je medeverantwoordelijk voor het ontstaan van kwaadheid bij jezelf of de ander, heb je iets gedaan wat een ander weer heeft aangezet tot iets dat jou kwaad maakte? Is het tonen van deze emotie nodig, helpt het de verhouding te verbeteren? Ga ik wel op een rustige toon eerlijke feedback geven of ga ik extreme dingen zeggen?

Over gevoelens communiceren

Wat je altijd kunt doen is vertellen over jouw gevoelens zonder deze te tonen. Bijvoorbeeld “telkens wanneer je mij zo snel in de rede valt, ontstaat bij mij wrevel”. Of meer impliciet: “Mag ik even uitpraten voordat je een reactie geeft?” Je brengt daarmee de verhouding met de ander in balans. Je laat de ander weten wat de relatie is tussen zijn gedrag en het opkomen van jouw gevoelens. Vrijwel niemand vindt dat erg om dit op deze wijze te horen wel wanneer hij dat zelf moet concluderen op grond van jouw emoties.
Net zo goed als jij geen onprettige emoties toont, kan de ander deze voor zich houden. Zo leidt er niemand gezichtsverlies. De onzekerheid over wat een ander echt voelt, kun je alleen verminderen door ernaar te vragen. En daarvoor hebben beide partijen een belang om de relatie goed te houden.
Zo is er een balans tussen vrijheid en betrokkenheid.

Delen op sociale media

In zijn boek "Een kleine filosofie van grote emoties (bol.com)" bekritiseert de Vlaamse filosoof Ignaas Devisch de huidige trend waarin mensen hun emoties openlijk delen op sociale media. Volgens Devisch is er een overgang geweest van een zwijgcultuur naar een spreekcultuur, waarbij de druk om alles te delen op sociale media als een burgerlijke plicht wordt gezien. Hij benadrukt het belang van zwijgen als een ethische daad, die niet moet worden verward met verzwijgen of liegen. De filosoof stelt vraagtekens bij de huidige obsessie met het tonen van authenticiteit en emoties, en betwijfelt of dit bijdraagt aan het bruto nationaal geluk.

Devisch merkt op dat sociale media de neiging hebben om de samenleving te doordringen en te veranderen, en dat de drang om alles hoor- en zichtbaar te maken een collectief trappistenprobleem heeft gecreëerd. Hij waarschuwt voor de exclusiviteit die gepaard gaat met de huidige nadruk op emoties, waarbij anderen worden buitengesloten en het weerspreken van gevoelens als onmogelijk wordt beschouwd. Devisch pleit voor een heroverweging van de omgang met emoties en suggereert dat ze niet als conclusies moeten worden gepresenteerd, maar eerder als uitgangspunten voor sociale relaties. Hij roept op tot meer nuance en ruimte voor zwijgen in een tijdperk waarin de publieke uiting van emoties als norm lijkt te gelden.

Samengevat

Het kan moeilijk zijn om te beslissen wanneer het gepast is om gevoelens te "containen" en wanneer het beter is om ze te tonen als emotie. Hier zijn enkele factoren die kunnen helpen bij het nemen van deze beslissing.

  • Overweeg de situatie waarin je je bevindt en hoe het tonen van emoties deze situatie kan beïnvloeden. Bijvoorbeeld, als je op je werk bent en je gevoelens van frustratie of boosheid hebt, is het misschien beter om deze emoties te beheersen om te voorkomen dat je professionele relaties schaadt. 
  • Overweeg de relatie die je hebt met de persoon met wie je je gevoelens wilt delen. Als je een sterke, hechte relatie hebt, is het misschien gepast om je emoties te tonen en open te zijn over wat er aan de hand is. Als je echter een minder intieme relatie hebt of als de relatie professioneel is, is het misschien beter om je emoties te beheersen. 
  • Iedereen heeft een andere persoonlijke stijl als het gaat om emoties en communicatie. Sommige mensen zijn comfortabeler met het delen van hun emoties dan anderen. Het is belangrijk om te erkennen wat voor jou werkt en wat niet en om hier rekening mee te houden bij het beslissen om je emoties te tonen. 
  • Als je een psychische aandoening hebt of als je gevoelens van intense angst, depressie of woede ervaart, is het belangrijk om deze emoties te bespreken met een professional in de geestelijke gezondheidszorg om te bepalen wat de beste benadering is.
  • Wees je bewust van de groepsdruk die uitgaat van de (bubbel) sociale media. Zijn feelings wel facts?

Hoe kun je voortdurend gelukkig zijn?

Wees realistisch

Hoewel het nastreven van geluk een belangrijk aspect van het leven is, is het niet realistisch om voortdurend gelukkig te zijn. Geluk is een emotie die kan fluctueren en afhankelijk is van verschillende factoren, zoals onze omstandigheden, relaties, gezondheid en gedachten.
Sommige mensen hebben misschien een meer positieve en veerkrachtige natuur en kunnen zich over het algemeen gelukkiger voelen dan anderen. Maar zelfs deze mensen ervaren ups en downs in hun emotionele toestand. Het nastreven van geluk als een constant en permanent gevoel is niet realistisch en kan zelfs schadelijk zijn voor de mentale gezondheid. Het is natuurlijk om een breed scala aan emoties te ervaren, en het leren accepteren van deze emoties als onderdeel van het mens-zijn kan bijdragen aan een gevoel van tevredenheid en welzijn.
Het is belangrijk om te erkennen dat het leven vol uitdagingen zit. Het is normaal om momenten van verdriet, angst, boosheid of teleurstelling te ervaren. Deze emoties zijn ook belangrijk om ons te helpen groeien, leren en ons aanpassingsvermogen te vergroten. 

Wees tevreden

In plaats van voortdurend geluk na te streven, kunnen we ons richten op het vinden van een gevoel van tevredenheid, voldoening en betekenis in ons leven, zelfs als we ons niet gelukkig voelen. Dit kan betekenen dat we ons richten op het ontwikkelen van positieve relaties, het vinden van zinvolle activiteiten en het omgaan met onze uitdagingen op een positieve manier. Door het vinden van een evenwichtige en realistische kijk op het leven, kunnen we een meer duurzaam gevoel van welzijn en geluk ervaren.

Wat wel en wat niet

De meeste mensen verwachten een antwoord dat vertelt wat je wel moet doen, en zien de waarde over het hoofd wanneer ze een helder antwoord krijgen over wat ze niet moeten doen.
Aristoteles zei twee millennia geleden al: ‘het doel van de wijze is niet het geluk te bereiken, maar het ongeluk te vermijden’.
De mens is geëvolueerd om zoveel mogelijk naar geluk te streven, niet om het te ervaren. Dat is de geluksparadox die gelukkig als positief neveneffect heeft dat we voortdurend blijven streven naar betere omstandigheden.

Geluk kan zijn: je voelen opgaan in iets groters. Tijdelijk heb je dan inzicht in iets blijvende. Daarna weet je het en kun je je hopelijk telkens herinneren wat je kunt laten om in die staat van zijn te zijn. Sat-chit-ananda.

Rolf Dobelli

Rolf Dobelli (1966) is een Zwitserse schrijver en zakenman. Hij studeerde filosofie en bedrijfskunde en werkte als CEO van diverse dochtermaatschappijen van Swiss Air.
De weg van denken naar doen is bezaaid met valstrikken. Die zijn te vermijden, als je maar weet hoe. In 52 hoofdstukken, met voorbeelden van dwalingen die je maar beter aan een ander kunt overlaten, laat Rolf Dobelli in zijn boek “De kunst van het verstandige doen” zien waarom het beter is deuren te sluiten en van opties af te zien. Soms zet een overvloed aan informatie aan tot onverstandig handelen en altijd gaat geld samen met emotie waardoor we het vaak onbezonnen uitgeven.

Uit het voorwoord.
“Eerlijk is eerlijk. We weten niet zeker waardoor we succes hebben. We weten niet zeker waardoor we gelukkig zijn. Maar we weten wel heel zeker, waardoor succes en geluk teniet worden gedaan. Dat inzicht, hoe eenvoudig het zich ook aan ons voordoet, is fundamenteel: onze negatieve kennis (wat niet te doen) is veel sterker dan onze positieve (wat wel te doen).

De Grieken, de Romeinen en de middeleeuwse denkers hadden een naam voor deze aanpak, de Via negativa. Letterlijk: de negatieve weg, de weg van het afstand doen, het weglaten, het reduceren, de kracht van negatie".

Lees ook: "boeken van Rolf Dobelli".

Haal niet door elkaar de wens om voortdurend gelukkig willen te zijn en voortdurend geluk of je gelukkig te voelen. Gevoelens zijn altijd tijdelijk. Werkelijk geluk is spiritueel van aard. Een toestand van gelukkig zijn kan lang duren, zolang je weet om te gaan met veranderingen en wat er niet is. Van geluk najagen word je ongelukkig.
Wanneer je niet gelukkig bent, ga op zoek naar de oorzaak daarvan en neem deze weg. Laat de wens varen om een gevoel van geluk (dat sommige even en velen nooit ervaren) vast te houden.

Hans Laurentius

"Lijden is heel complex daar moet je heel veel voor doen. ………………… Het enige waar je niets voor je hoeft en kan doen is vrijheid".
Hans Laurentius, de vlucht voor leegte). In een satsangvideo meer van Hans Laurentius.

Erik van Zuydam

Uit een inspiratiemail van Erik van Zuydam.

Geluk kan niet worden bereikt door te strijden
met de ongelukkige gevoelens van nu, of hoopvol
te dromen over hoe we ons morgen weer
zouden kunnen voelen. Geluk kan niet worden be-reikt.
Het kan enkel worden ont-dekt, wanneer we onze focus
op een betere toekomst loslaten en zonder verzet,
zonder hoop, zonder plannen, durven af te dalen
in de verborgen diepten van het huidige moment.

Innerlijke vrede en geluk hebben geen oorzaak.
Stress en ongelukkig zijn hebben wel een oorzaak:
een vals zelfbeeld plus een verhaal over iets of iemand.

Diepte zien in de werkelijkheid

Er is meer tussen hemel en aarde, maar kun je dat ook waarnemen?
Ik ga er vanuit dat de wereld naast lichaam en geest zich in nog meer manieren aan ons kan manifesteren. Wetenschappelijk bewijs daarvoor is dun, maar in dit artikel gaat het meer om wat je er mee zou kunnen. Voorzichtigheid ten aanzien van conclusies over de waarheid blijft geboden.
Sommige "geesten" accepteren alleen tastbare zaken, zij willen niets anders zien dan de materiële wereld. Het zijn als het ware fysische monisten. Ruimdenkende geesten zijn er in allerlei soorten en maten, nuchter en zwevend. De meest lichtvoetige denkers zijn bereid om tot zeven lagen (lichamen, energieën) te zien in de werkelijkheid.
Over (on)sterfelijkheid van de niet materiële lagen en hoe het "technisch" werkt wordt geen uitspraak gedaan. De veronderstelde functie is verbinding met bronnen van informatie, wijsheid en kennis, zoals Akasha-veld, het morfogenetische veld, nulpuntenergieveld, collectief onbewuste, Meer aller Möglichkeiten, het ware zelf, Het Hogere Zelf, e.d..

Uit het eerste van een viertal interviews door Patrick Kicken met Frans Langenkamp.


De bron van ons ik-besef is het ware zelf, dat zich uitdrukt in 7 lichamen, aldus Langenkamp. Iets eenvoudiger ingedeeld is de indeling in 3 niveaus: lichaam, geest en ziel oftewel materie, energie en bewustzijn. Alle onderdelen vormen één geheel. Je bent (bewustzijn) en je hebt zeven lichamen.

          Lichaam
  1. Het grofstoffelijk lichaam, het aardse lichaam, is gemaakt van gewone materie. We hebben dat lichaam, maar zijn het niet. “Stof zijt gij en tot stof zult gij wederkeren” vertaalt Langenkamp als “Stof is het lichaam en tot stof zal het wederkeren en gij zijt onsterfelijk bewustzijn”.
  2. Het fijnstoffelijke lichaam of vitaliteitslichaam (etherisch) omhult het vlees-hemd (Gothisch: 'lic-hamo’). De fijnstoffelijke levenskracht (prana of ki/chi) doordringt het lichaam.

    Geest
  3. Het emotionele lichaam (astraal), daar waar gevoelens en emoties leven.
  4. Het mentale lichaam, de gedachtewereld (mind, manas) die ook gevoelens oproept en onze vitaliteit beïnvloedt.

    Ziel
    onderverdeeld in 3 “licht of subtiele” lichamen.
  5. Wijsheidslichaam, het kennis of weten-lichaam.
  6. Ego-lichaam met ik-besef (identiteit, relatieve persoonlijkheid).
  7. Gelukzaligheid lichaam ("de zevende hemel").

In tabel gezet en geleend (aangepast) van zijn site (selfrealisation.net):


LichaamChakraErvaringElementZintuig

Fysiek lichaamWortel chakraIk beweegAardeReuk

Etherisch lichaamHeiligbeen chakraIk ben vitaalWaterSmaak

Astraal lichaamNavel chakraIk voelVuurGezicht

Mentaal lichaamHart chakraIk denkLuchtTast

WijsheidslichaamKeel chakraIk weetRuimteGehoor
Sat

Ego lichaamVoorhoofd chakraIk besefManasIntuïtie
Chit

GelukslichaamKruin chakraIk benZijnBewustzijn
Ananda

In een interview met het Boeddhistisch Dagblad zegt hij:
Bewustzijn doet zich voor in drie aggregatie toestanden.
  1. Bewustzijn in zijn zuivere vorm is het absolute gelukzaligheid bewustzijn, dat in de vedische wetenschappen Sat Chit Ananda, genoemd wordt; de essentie van al wat is, was en zijn zal. Deze essentie van het bestaan noem ik graag ‘het ABC des levens’ – afgeleid van ‘Absolute Bliss Consciousness’.
  2. Bewustzijn in beweging – in vibratie – is energie.
  3. Bewustzijn dat een vorm heeft aangenomen is materie.

Zijn, bewustzijn, en gelukzaligheid: Sat Chit Ananda, worden als een bij elkaar horend geheel ervaren en niet als afzonderlijke eigenschappen van het Zelf.
Alles wat we doen of laten is om ons (weer) gelukkig te voelen, om meer voldoening te ervaren. Je hebt daarvoor contact met jezelf (Ware of Hogere Zelf) nodig. "Voorbij het ego, daar is het Zelf".
Het geluk wil zich manifesteren, wil gedeeld worden in de vorm van liefde.
Het is het bewustzijn dat waarneemt door middel van de zintuigen en wordt geholpen door de hersenen. Op het niveau van bewustzijn (onze essentie) zijn alle mensen (individuen) weer één. Bewustzijn is datgene wat zichzelf kent.
Tot zover een transcriptie van het interview.

Langenkamp noemt naast intuïtie ook bewustzijn als zintuig, -begrijpelijk- want beide leveren input op voor de hersenen. Waar mensen het hart associëren met voelen, plaatst hij de 'ervaring' "ik denk". Het onderscheid tussen de rijen is geen grens, zoals ook de lichamen niet werkelijk te onderscheiden zijn.

Wat heb je aan de visie over zeven lichamen?
Volgens Frans Langenkamp en de Advaita Vedanta, die hij heeft bestudeerd, is het goddelijke bewustzijn eeuwig(durend). Het is. Het was er al 14 miljard jaren geleden ten tijde van de Big Bang. Direct na deze explosie is energie ontstaan en die is 4,5 miljard jaren geleden gematerialiseerd tot de aarde en vervolgens tot leven. Of het leven bij toeval ontstond of het gevolg is van een goddelijke vonk is eigenlijk voor ons nu niet zo relevant, wel interessant.
De subtiele lichamen verklaren paranormale verschijnselen als onsterfelijke “levensvormen” na de dood en bijna-dood-ervaringen. Je hebt deze inzichten voor het gewone leven niet echt nodig. In die zin is het monisme van de non-dualiteit –dat alles één is- evenwaardig aan het fysisch monisme, dat alleen de aardse materiële werkelijkheid aanvaardt. Het non-duaal bewustzijn is alles omvattend. Bewustzijn is de essentie van onze ziel; bewustzijn is ons ware zelf en onze gemeenschappelijke essentie.
Wat deze visie voor mij verheldert is de uitspraak “vanuit het hart leven”. Dit zinnetje wordt vaak door vrouwen aan mannen gezegd omdat zij weg willen van de cerebrale benadering. In het schema van Langenkamp kun je “vanuit het hart leven” zien als het gelijk wegen van verstand, gevoel en intuïtie. Je kunt je op alle zeven lichamelijk niveaus tegelijk en vrij bewegen en je hoeft om gelukkig te zijn geen andere moeite te doen dan blokkades weg te nemen.
Wie deze weg volgt, zal er alleen beter van worden, wanneer hij bereid is tot radicale evenwaardigheid, door alles en iedereen open en zonder oordeel tegemoet te treden.

Alle zeven lichamen zijn in beweging of in ontwikkeling en de aard van haar (on)vergankelijkheid verschilt.  Een deel van die ontwikkeling kunnen we ervaren, maar we moeten ons erbij neerleggen dat er ongrijpbare elementen overblijven die we alleen kunnen beleven wanneer we ze loslaten.
Er is onderlinge samenwerking in de vorm van chakra’s; meridianen (nadi’s); aura’s; yin en yang; hartcoherentie; hersengolfcoherentie; en het hara punt.

Tot zover Frans Langenkamp.

Robert Bridgeman onderscheidt vier lichamen: het fysieke, het etherische, het mentale en het spirituele lichaam. Een goede balans kan het verschil maken tussen een zwaar en een licht leven. De vier lichamen zijn samen een energieveld. Alleen het fysieke lichaam is empirisch of zintuigelijk vast te stellen.

Energie kan niet worden gecreëerd of vernietigd. Het manifesteert zich op verschillende frequenties en we hebben er interactie mee op verschillende niveaus.

De wetenschap beperkt zich tot de fysieke wereld en fysieke energie. Metafysica valt er net buiten, het ontstijgt het onderzoekbare, zo je wilt. Hoogstens kan worden onderzocht hoe mensen omgaan met opvattingen erover.

Emotionele energie in het etherische lichaam wordt gevormd door gevoelens in het lichaam die worden geproduceerd door biochemie, zoals hormonen. Deze fysieke energie is niet waarneembaar met onze zintuigen.

Geestelijke energie in het mentale lichaam wordt gevormd door gedachten in de hersenen die door neurochemie worden geproduceerd en die impulsen in staat stellen om over synapsen te springen. Deze zijn nog minder tastbaar in het lichaam omdat ze in de hersenen voorkomen. Ze zijn verantwoordelijk voor het triggeren van de biochemische reacties van emoties.

Tenslotte is er metafysische energie in het spirituele lichaam, die zich niet in het fysieke manifesteert - en dus niet kan worden ervaren door het lichaam, de emoties of de geest. Voorbeelden bestaan ​​daarom niet als iets dat in woorden kan worden uitgedrukt, maar kan worden beschreven als mystiek of wonderbaarlijk.

Metafysische energie is zo verfijnd dat de overdracht moet worden vertraagd om neurologisch als gedachte in contact te komen met het menselijk brein. Het vertraagt ​​verder om als emotie contact te maken met de menselijke biochemie. Het vertraagt ​​nog verder om als lichamelijkheid met de 5 zintuigen van het lichaam te communiceren. Het bestaan ervan kan worden ervaren, aangenomen of afgeleid, maar niet worden bewezen, laat staan afgedwongen. Het is het gebied van het vormloze hogere bewustzijn of Hoger Zelf: universeel en onsterfelijk. Het is dat wat ons allemaal verenigt.

Voor spirituele ontwikkeling beveelt Bridgeman het boeddhistische achtvoudig pad aan.

Lees ook: Boeken van Robert Bridgeman.

Deepak Chopra onderscheidt een wel (individueel) en niet plaatsgebonden geest.
“Door zijn aard maakt de plaatsgebonden geest voortdurend onderscheid tussen ons en de rest van de schepping. De niet-plaatsgebonden geest – het universele bewustzijn - daarentegen is zuiver ziel, zuiver geest. Hij opereert buiten de begrenzingen van de normale tijd-ruimtelijkheid, is de ordende en verbindende kracht in het universum en kent geen beperkingen in ruimte en tijd. Door zijn aard verbindt de niet-plaatsgebonden geest alle dingen – omdat het alle dingen is. Hij vraagt niet om aandacht, energie of goedkeuring, is inherent één en trekt daarom liefde en acceptatie aan. Hij is immanent creatief, vormt de oerbron van alle creativiteit”.

Chopra onderscheidt zeven bewustzijnstoestanden. De vijfde toestand wordt kosmisch bewustzijn genoemd omdat je bewustzijn het vermogen heeft gelijktijdig in de plaatsgebonden en niet-plaats gebonden dimensie te verkeren. Wetende (en dus erkennende) dat je verbonden bent met niet-plaatsgebonden intelligentie begint synchroniciteit zich werkelijk te manifesteren.

Lees ook: Boeken van Deepak Chopra.

Jan Geurtz schrijft in zijn boek "Verslaafd aan denken. De weg naar verlichting en levensgeluk" over bewustzijn en materie dat het twee verschillende verschijningsvormen zijn van een derde, onderliggende werkelijkheid.  We hebben de neiging om de twee als gescheiden en onafhankelijke entiteiten te zien. Op het allerdiepste niveau is de werkelijkheid bestaande uit abstracte, maar levende potentialiteit en vormt het de bron van alles.
We kunnen het bestaan daarvan slechts benaderen door te omschrijven wat ze niet is (via negativa) en via analogieën en symbolen. We kunnen proberen het rechtstreeks te ervaren en dan geldt het vooral voor onszelf als bewijs. De werkelijkheid is noch objectief en werkelijk bestaand, noch subjectief en niet-bestaand. Ze kan niet logisch vastgesteld worden, noch ontkend. Zie ook bij de labels neti neti. Een fysisch monist kan hier waarschijnlijk niets mee en dat is ook niet nodig.

Lees ook: Boeken van Jan Geurtz.

Wie bovenstaande visies naast elkaar z(i)et kan niet anders concluderen dan dat er geen overeenstemming is over de aard van de metafysica. De eerste zin van dit artikel blijft staan.

Houden van, is dat een gevoel?

Voelen of doen?

Houden van, kan variëren van een diepe genegenheid tot romantische liefde. Veel mensen beschouwen liefde als een gevoel, omdat het vaak wordt geassocieerd met gevoelens zoals geluk, vreugde, verlangen, verbondenheid en tevredenheid.

"Houden van", kan zowel een gevoel als een actie zijn. Wie intens houdt van een ander ervaart vele positieve gevoelens. Maar geen van die gevoelens is zelf de aard van liefde. Er zijn allerlei afgeleide vormen van liefde.
Gevoelens zijn per definitie tijdelijk. Alles wat je voelt voor iemand van wie je zegt te houden is een afgeleide van liefde. Dat is geen devaluatie van die gevoelens, maar zou een bevrijding kunnen zijn van een kramp om bij "houden van" voortdurend iets blijvends te willen voelen. Geniet vooral van de gevoelens die liefde oproept (zoals verliefdheid), maar klamp je er niet aan vast. De tijdelijkheid van niet zo prettige gevoelens is immers ook een zegen bij wat een geliefde oproept die je verlaat.
"Houden van", kan ook een actie zijn, zoals het tonen van liefde door daden van zorg en opoffering, of het uiten van liefde via woorden of gebaren. 

Een definitie van "houden van"

Van de site van IDEE (Therapie & Training) deze definitie.
Houden van is een vorm van houden, vasthouden. De oudst bekende vorm van dit woord luidt hoeden. En dit is ook precies de kern van het begrip: houden van een ander is hem of haar accepteren en door dik en dun beschermen, het is zorgen voor de ander en, daaruit voortvloeiend, (mede-)verantwoordelijkheid nemen voor zijn of haar welzijn.
Houden van is daarom eerder een bewuste act dan iets wat je overkomt. Je besluit er toe, houdt je er aan, beroept je er op en cultiveert het met de jaren.
Houden van heeft betrekking op al het wezenlijke in een relatie, zoals de emoties en gevoelens, het seksuele en intieme, en het denken en handelen, plus dat wat de ander nodig heeft om goed te kunnen functioneren.
Het betekent ongeveer hetzelfde als liefde voelen voor. Het verschil is dat we bij het laatste de gevoelswaarde van de relatie benadrukken terwijl we bij houden van de nadruk leggen bij verantwoordelijkheid nemen, en het beschermen van en zorgen voor de ander.
Houden van hoeft niet wederkerig te zijn. Omdat het een bewuste keuze is, kan degene van wie wordt gehouden ervoor kiezen om het te ondergaan en het houden van niet te beantwoorden. De bevrediging van het houden van is namelijk daarin gelegen dat je het doet, niet in dat je het terugkrijgt - ook al is dat natuurlijk wel prettig.
Een wezenlijk aspect van houden van is dat je naarmate je jezelf meer accepteert, makkelijker en vollediger kunt houden van iemand anders. Dit is een inzicht wat in de psychologie en alle godsdiensten naar voren komt. Het refereert vooral aan de wederkerigheid en gelijkwaardigheid die een relatie mooi en vol kunnen maken.
Daarmee komt ook een cultureel-ethisch aspect om de hoek kijken want gelijkwaardigheid en wederkerigheid worden in de diverse culturen zelden op een gelijke manier ingevuld.
Het is maar dat je het weet.
Tot zover de site.

Onvoorwaardelijke liefde en het hart

Leven vanuit het hart betekent vooral de rol en betekenis van het hoofd (en de kracht van het denken) niet stellen boven de waarde van andere bronnen als gevoel en intuïtie. Het betekent voor man en vrouw ook het mannelijke (animus) niet boven het vrouwelijke (anima) stellen. Het is wijs om aandacht voor beide polen in jezelf te hebben en beide in evenwicht te brengen.
"Liefde stroomt" en "voelen doe je van hart tot hart", zo zegt populair taalgebruik. Het zou mooi zijn wanneer er iemand opstaat die concreet kan maken wat dit betekent. Het hart is een spier, waarvan je het functioneren kunt (ont)regelen via gedachten, emoties en gevoelens. Verliefdheid doet jouw hart sneller kloppen en liefdesverdriet leidt tot een gebroken hart en hartzeer. Maar bovengenoemde uitleg van houden van spreekt niet over een rol van het hart daarbij.
Dit doen wel mensen die geloven in chakra’s. Chakra's bestaan niet fysiek, maar hebben een symboolfunctie, waarvan je kunt leren. “Het hartchakra is het centrum van de liefde, de geborgenheid en het medeleven”. Maar het kennen van de waarheid daarvan ligt buiten de werking van onze zintuigen, hoogstens in het bewustzijn.

Stromende liefde is ook het beeld van iemand die eerst zelf put uit de bron door zijn/haar kom in de stroom te houden en die alles weggeeft wat uit de kom overstroomt. Geef onvoorwaardelijk weg wat je over hebt.

Elk is

Verstand omsluit elk is met is-niet en besluit elk is-niet met is. Met het verstand verdelen wij en onderscheiden wij het één van het ander.
Met het kleine verstand wordt het één door het ander bepaald.
Met het grote verstand behoort het één bij het ander. Zonder verstand is het één het ander. (Ray Grigg).

Liefde is vooral een werkwoord

Leven vanuit het hart betekent dat je leeft op basis van je innerlijke gevoelens, intuïtie en ware verlangens. In plaats van te worden geleid door externe verwachtingen, normen en maatschappelijke druk, neem je beslissingen die aansluiten bij je diepste waarden en verlangens. Leven vanuit het hart houdt ook in dat je openstaat voor je gevoelens en deze op een gezonde manier uitdrukt en verwerkt. Het betekent dat je verbonden bent met jezelf en met anderen op een authentieke en liefdevolle manier. Om te leven vanuit het hart is het belangrijk om stil te staan bij wat voor jou belangrijk is en wat je echt wilt in het leven. Door te luisteren naar je intuïtie en je gevoelens serieus te nemen, kun je keuzes maken die echt bij je passen en die je vreugde en vervulling brengen.
Vanuit je hart leven is een vorm van en-en leven: je houdt balans tussen denken en voelen en wat je intuïtief (en daarmee onmiddellijk) te binnen schiet. Volg je hart en gebruik je hoofd. Geen van de drie onderdelen heeft prioriteit of een hogere waarde. Je ervaart het (in het) midden en probeert te handelen naar wat alle drie bronnen je ingeven.

Helen Fisher over romantische liefde

Ik begon te beseffen dat romantische liefde geen emotie is. Ik had altijd gedacht dat het een serie van emoties was, van heel hoog tot heel laag. Maar eigenlijk is het een drijfveer. Het komt van de motor van het verstand, het behoeftige deel van het verstand, het verlangende deel van het verstand. Het soort verstand -deel van het verstand- wanneer je reikt naar dat stukje chocolade, wanneer je die promotie op het werk wilt verdienen. De motor van het verstand. Het is een drijfveer.

Liefde is ongrijpbaar

We zijn het allemaal waard om het te beleven. Liefde is en hoeft alleen maar ontdekt en gekoesterd te worden. Liefde stroomt vrij nadat blokkades opgespoord en opgeheven worden.
Zonder liefde geen vrijheid en zonder vrijheid geen liefde.

Riekje Boswijk-Hummel in het boek van Han Kuik 'De moed tot liefde. De weg naar liefde, vervulling'.
"Liefde is echt een diepe intentie. Die ligt dieper dan het gevoel, in feite nog dieper dan het hart, het is een intentie van de ziel".

Paradoxale lessen in liefde

Wilma de Rek interviewde voor de Volkskrant Lisa Appignanesi. Lisa schreef een anti-zelfhulpboek onder de titel “Alles over de liefde”. Verliefd worden is iets geweldigs en ook vreselijk. Je wilt de intensiteit daarvan niet missen. Er bestaan over de liefde geen wetten, wel rode draden.
Wilma de Rek loopt in het interview met Lisa in zes stappen door de onbeheersbare emotie die liefde is.
  1. Lessen in de liefde bestaan niet
  2. Liefde is waanzin
  3. Liefde is entertainment
  4. Liefde laat zich niet sturen
  5. Clichés kloppen niet
  6. Vriendschap is een van de belangrijkste vormen van liefde

Wie haar boek zou lezen in de verwachting vervolgens ook alles over de liefde te weten zal van een koude kermis thuiskomen. Want de lessen van Lisa zijn vooral paradoxaal. En dat betekent dat hoe meer grip je erop wilt, des te groter de kans is om de grip te verliezen. Maar het is ook verstandig om je erin te verdiepen, want (zoals Stendhal zei) voor wie niet hartstochtelijk heeft liefgehad blijft de helft van het leven verborgen.

Vertel het verhaal zoals jij het in overvloed wilt hebben

Esther en Jerry Hicks hebben veel geld verdiend door workshops te geven over de Law of Attraction oftewel de Wet (van aantrekking). Ze meenden zelfs dat positief denken ziektes als kanker in korte tijd kan genezen. Toen Jerry Hicks zelf kanker kreeg nam hij toch maar chemokuren, maar dit voorkwam niet dat hij op 84 jarige leeftijd aan de ziekte overleed. Je kunt wel veel krijgen maar geen fysieke onsterfelijkheid.

Inspiratie vond het echtpaar Hicks in channeling van een zekere Abraham. Het principe van de Wet is ook verfilmd in The Secret.

Het Instituut Voor Positieve Psychologie (IVPP) schrijft het volgende.
Zoals gezegd zijn er een aantal psychologische processen die verklaren waarom de Law of Attraction wel werkt. Ik noem er hier een paar.
  • Sturen van de aandacht: als we ergens aan denken, zullen we er ook meer op letten. We zien dan eerder kansen als die zich aandienen. Het is dus niet zo dat er meer kansen zijn gekomen, maar alleen dat we de beschikbare kansen beter zien.
  • Visualisatie: uit studies onder topsporters blijkt dat ons voorstellingsvermogen ons handelen kan verrijken. Met andere woorden: als je vaak aan iets denkt, zal je er uiteindelijk beter in worden of in ieder geval beter op voorbereid.
  • Inspanning: als je iets wilt hebben, moet je er voor werken. Wanneer je vaak aan een Mercedes denkt, ga je misschien zoeken naar manieren om meer geld te verdienen. Daarnaast ga je actief op zoek mogelijkheden om een goedkope Mercedes te verkrijgen. Je gedachten veranderen nu niet de werkelijkheid, maar je gedachten sturen je acties en je acties maken een verandering in de werkelijkheid.

De mechanismen zijn dus anders dan verondersteld. Het denken leidt niet direct tot resultaat. Het zorgt er daarentegen voor dat je andere acties gaat ondernemen en die acties leiden tot het resultaat.
Tot zover het IVPP.

Belangrijk is actie ondernemen in een efficiënte en bewuste balans tussen doen en laten.

Het echtpaar Hicks roept op om jouw verhaal over gebrek om te bouwen tot een positief verhaal over overvloed. Met dat verhaal kun je alles wat je wenst in overvloed krijgen.

Een voorbeeld van een universeel nieuw verhaal. Vul voor “X” het onderwerp in waarvan je in overvloed wilt leven.

Ik vind het een prettig idee dat er in even ruime mate X voorradig is als de lucht die ik adem. Ik vind het een prettig idee meer X in te ademen en uit te ademen.
Ik vind het amusant om me voor te stellen dat er massa’s X naar me toe stromen. Ik zie in dat mijn gevoel over X van invloed is op X dat naar me toe komt. Ik ben blij dat ik begrijp dat ik met oefening mijn houding ten opzichte van X of wat dan ook kan sturen. Ik merk dat ik me beter voel hoe meer ik mijn verhaal van overvloed vertel.
Ik vind het prettig te weten dat ik de schepper ben van mijn eigen realiteit en dat de hoeveelheid X dat mijn ervaring binnenstroomt rechtstreeks verband houdt met mijn gedachten. Ik vind het prettig te weten dat ik de hoeveelheid X die ik ontvang kan aanpassen door mijn gedachten aan te passen.
Nu ik de creatieve formule begrijp, nu ik begrijp dat ik daadwerkelijk de essentie krijg van waar ik over denk, en bovenal nu ik begrijp dat ik aan hoe ik me voel kan aflezen of ik op X of gebrek aan X ben gericht, voel ik het vertrouwen dat ik op den duur mijn gedachten zal afstemmen op overvloed – en dat er een krachtige stroom X mijn ervaring zal binnen vloeien.
Ik begrijp dat de mensen om mij heen sterk uiteenlopende perspectieven hebben op aspecten van X en dat het niet nodig is dat ik hun meningen of ervaringen begrijp. Het lucht me op te weten dat ik dat niet allemaal hoef te analyseren. Het is heel prettig te weten dat mijn enige werk is dat ik mijn eigen gedachten over X afstem op mijn eigen verlangens over X en dat wanneer ik me goed voel, ik die afstemming heb gevonden.
Ik vind het prettig om te weten dat het niet erg is dat ik nu en dan negatieve emotie voel met betrekking tot X. Maar het is mijn intentie om snel mijn gedachten te richten in positievere richtingen, want het komt me logisch voor dat gedachten die goed voelen wanneer ik ze denk, positieve resultaten zullen brengen.
Ik begrijp dat X zich niet per se onmiddellijk in mijn ervaring zal manifesteren zodra ik mijn denken verander, maar ik verwacht wel gestage verbetering te zien als gevolg van mijn bewuste inspanning positievere gedachten te denken. Het eerste bewijs van mijn afstemming met X zal mijn verbeterde gevoel, mijn verbeterde stemming en mijn verbeterde houding zijn – daadwerkelijke veranderingen in mijn situatie mbt X zullen dan spoedig volgen. Daar ben ik zeker van.

Tot zover een deel van "het nieuwe verhaal", geciteerd uit het onderstaande boek.

Het was Eckhart Tolle die mensen waarschuwde om kritisch te zijn ten opzichte van hun eigen verhaal wanneer dat vooral wordt gekleurd en ingegeven door het ego en het pijnlichaam. Maar ook hij schrijft over het verwerven van overvloed.
In Een Nieuwe Aarde schrijft hij (blz 150).
Het erkennen van het goede dat al in je leven is, is de grondslag van alle overvloed. De werkelijkheid is: wat je denkt dat de wereld jou onthoudt is wat jij de wereld onthoudt. Je onthoudt het omdat je diep van binnen denkt dat je klein bent en niets te geven hebt.
Probeer eens een paar weken het volgende en kijk dan hoe je werkelijkheid erdoor verandert: geef mensen wat je denkt dat ze jou onthouden – lof, waardering, steun, liefde, zorg enz. Je hebt het niet? Doe dan gewoon alsof je het hebt en dan komt het.

Tot zover Tolle.

Sean Blackwell houdt zich al jaren bezig met de connectie tussen spiritueel ontwaken en ‘psychoses’ en in het bijzonder in relatie tot de DSM-4 diagnose bipolaire stoornis. Mensen met deze stoornis blazen hun ego op en lijden aan magisch denken. Hij schrijft het volgende.
Ook kinderen lijden wereldwijd aan de geestelijke aandoening ‘magisch denken’ omdat alle kinderen hun ontwikkeling op deze manier beginnen. Waarom denk je dat ze allemaal dol zijn op Harry Potter?

Dus vanuit deze beperking hebben zowel mensen die in stammen leven als kinderen magische gedachten. Eveneens vanuit beperking maar in iets mindere mate, beschouwt de moderne psychiatrie deze vorm van denken bij volwassenen als een teken van een geestesziekte terwijl in werkelijkheid magisch denken voor alle mensen op bepaalde niveaus van bewustzijn volledig normaal is.

Zelfs de recent overleden scepticus Rob Nanninga schreef over The Secret in Skepter.
Het geloof is niet in alle opzichten onzin. Op het terrein van menselijk relaties is het bijvoorbeeld waar dat een vijandige houding vijandschap oproept. Positieve gedachten leveren ook meer op dan depressieve. Maar dat valt gewoon binnen de normale wetenschap. Dat hoeven we niet te verklaren met een geheime wet die het hele universum beheerst en afstemt op wat mensen denken en voelen. Er is geen reden om aan te nemen dat alles wat mij overkomt met mijn gedachten te maken heeft. Ten eerste ben ik niet alleen op de wereld (u bent er ook nog) en ten tweede lukt het mij zelfs al niet om de val van een dobbelsteen te beïnvloeden.
‘Wanneer je dingen ziet die je niet wilt ervaren, spreek er dan niet over. Schrijf er niet over. Sluit je niet aan bij groepen die zich er zorgen over maken. Doe je best om ze te negeren’, sprak Abraham bij monde van mevrouw Hicks. Deze pagina had dus beter blanco kunnen blijven, want het wordt nu alleen nog maar erger. Sceptici trekken zelf de onzin aan.


Hoogleraar psychologie Roos Vonk ziet het anders.
De 3 tips om in actie te komen van Roos Vonk zijn de volgende.
  1. Niet denken maar doen.
  2. Positief denken is niet genoeg.
  3. Doe het.

Zie ook deze video.
Je begint met iets te doen en jouw overtuigingen hobbelen er achteraan. Van doen naar denken. Om er achter te komen hoe het bij jou werkt, stel jezelf de vraag: handel ik vanuit overtuigingen of met een open mind?

Populair in de laatste week

Alle labels van het blogspot

#metoo (2) aanbevolen (15) aandacht (9) aanraken (2) aanwezigheid (4) achterdocht (2) ADHD (2) afhankelijkheid (3) afstand nemen (6) agnost (4) agressie (2) alcoholisme (4) altruïsme (6) ambitie (3) ander (1) angst (22) apofatisch (9) authenticiteit (9) autisme (1) autonomie (5) balans en evenwicht (51) begeerte (1) behoefte (5) belangen (10) belemmerende overtuigingen (10) beoordelen (5) beslissen (2) betrokkenheid (5) betrouwbaarheid (2) bewustwording (12) bewustzijn (26) bezinning (1) bindingsangst (3) bioscoopfilm (7) biseksualiteit (1) blijdschap (3) bodhisattva (2) boeddhisme (9) boek (162) boosheid (2) brein (2) burn-out (2) communicatie (16) compassie (10) competentie (4) competitie (15) complottheorie (3) constructief gesprek (4) consumeren (2) coping (2) creativiteit (3) crisis (7) dans (6) daten (5) deflexie (1) demagogie (4) denken (12) denkfouten (5) deugd (9) deugdzaamheid (1) diagnose (4) dialoog (10) dieren (4) discipline (1) dooddoener (6) drama (3) drie-eenheid (6) drogredenen (7) drugsgebruik (5) DSM (4) dualisme (5) duurzaamheid (5) echt (4) eenheid (33) eenzaamheid (8) ego (45) eigenschappen (2) eigenwaarde (5) emancipatie (5) emergentie (2) emotie (13) empathie (5) en-en (23) endogene depressie (1) energie (13) erkenning (8) ethiek (9) etiquette (6) evenwaardigheid (51) evolutie (23) faalangst (1) fabel (1) feedback (2) filmpje (80) filosofie (18) fraude (9) Freud (2) functioneren (4) gebreken (1) gedragsverandering (5) geduld (2) geest (3) geheugen (3) gekwetstheid (6) geld (5) gelijk hebben of gelijk krijgen (7) gelijkmoedigheid (4) geloven (18) geluk (34) genade (5) genot (1) Gestalt (1) Getuige (5) gevoelens (35) gezag (1) gezichtsverlies (3) gezondheid (5) gezondheidszorg (1) GGz (2) go with the flow (2) God (41) goedgelovigheid (3) gokken (1) grenzen (9) hechting (1) heelheid (8) hersenen (4) hier en nu (8) holisme (2) hoofdzonde (3) humor (12) ideaalbeeld (2) identificatie (10) identiteit (13) ik-boodschap (1) illusie (12) imago (1) individualisme (5) innerlijke vrijheid (17) integriteit (3) Intelligent Design (1) Internet (3) intrinsieke waarde (1) intuïtie (8) InZicht (12) islam (2) jaloezie (4) jeugd (1) jezelf worden en zijn (12) jongeren (3) karakter (2) katafatisch (1) kenmerken (2) kiezen (10) kind (13) kosten (1) kracht (6) Krishnamurti (2) kuddegedrag (1) kunstmatige intelligentie (2) kwakzalverij (1) kwaliteit (16) kwetsbaarheid (5) l (1) leegte (15) leiderschap (4) leugens (9) levensfase (3) levenskunst (8) levensvragen (3) levensweg (3) licht (3) liefde (97) liefdesverdriet (3) lijden (1) loslaten (20) macht (23) machtsstrijd (9) magisch denken (7) man-vrouw verschillen (11) mannelijkheid (2) mannen (1) media (2) meditatie (14) metacommunicatie (8) metafoor (2) metafysica (5) milieu (1) mindfulness (4) misbruik (4) model (1) moraliseren (2) motto (1) mystiek (5) nabijheid (2) narcisme (4) natuur (5) negatie (16) neti neti (3) niet doen (22) NLP (1) non-duaal bewustzijn (6) non-dualiteit (41) omdenken (7) omgangsregels (3) onderwijs (3) onderzoek (8) ongelukkig zijn (4) onmacht (2) onrust (2) ontrouw (1) ontwikkeling (10) onverwerkt kindertrauma (3) oordeel (18) opvoeding (8) orgasme (2) Osho (6) ouderen (5) overgave (4) overheid (1) overvloed (6) panpsychisme (1) pantheïsme (1) paradox (27) Pareto principe (1) partnerkeuze (6) passie (2) pedagogie (2) perfectie (2) personeelsbeleid (2) persoonlijkheid (6) persoonlijkheidsstoornis (3) pesten (1) Peter principle (1) pijnlichaam (8) politiek (10) populair (11) positieve (11) privacy (1) processie (1) projectie (9) psychiatrie (4) psychofarmaca (1) psychotherapie (1) puberen (1) reïncarnatie (2) relatie (17) relatievaardigheid (5) respect (32) rijkdom (2) rol (4) romantiek (5) rust (5) ruzie (5) samensmelten (10) schaamte (2) scheiden (2) schizofrenie (1) schouwen (6) schrijfdrang (1) schuld (3) schuldgevoel (2) seks (14) selectie (3) sociale druk (4) somberheid (1) spel (3) spiegelogie (4) spijt (1) spiritualiteit (51) spreekwoorden (1) sprong (1) statistiek (1) status (1) sterven (5) stilte (15) straling (1) strategie (1) stress (5) synchroniciteit (14) taal (16) Taoïsme (18) tederheid (1) Tegenwoordigheid (2) The Secret (2) The Work (1) therapie (1) tijdgeest (5) toeval (5) Tolle (18) transcenderen (6) transformatie (5) transparantie (2) trend (2) tunnelvisie (1) twijfel (5) verandering (2) verantwoordelijkheid (12) verbinding (33) verdriet (2) vergeten (2) verlangen (5) verlatingsangst (1) verleiding (3) verlichting (14) verliefdheid (4) verlies (1) vermijding (1) vermoeidheid (1) verslaving (7) vertrouwen (18) verveling (2) verwondering (2) vicieuze cirkel (1) video (1) voeding (1) voelen (3) volgzaamheid (1) vragenlijst (2) vreugde (2) vrije wil (6) vrijen (3) vrijheid (91) waarheid (26) waarneming (7) ware (8) wederkerigheid (6) welzijn (7) wezen (2) wijsheden (10) wilskracht (2) woede (2) wu wei (23) yin en yang (4) zelfbeheersing (3) zelfbevestiging (3) zelfbewustzijn (8) zelfdoding (4) zelfkennis (12) zelfkritiek (1) zelfoverschatting (2) zelfrealisatie (12) zelfvertrouwen (5) zelfverwerkelijking (2) zelfwaardering (5) Zen (2) ziel (14) Zijn (11) zin van het leven (10)