Hoe kun je voortdurend gelukkig zijn?

Wees realistisch

Hoewel het nastreven van geluk een belangrijk aspect van het leven is, is het niet realistisch om voortdurend gelukkig te zijn. Geluk is een emotie die kan fluctueren en afhankelijk is van verschillende factoren, zoals onze omstandigheden, relaties, gezondheid en gedachten.
Sommige mensen hebben misschien een meer positieve en veerkrachtige natuur en kunnen zich over het algemeen gelukkiger voelen dan anderen. Maar zelfs deze mensen ervaren ups en downs in hun emotionele toestand. Het nastreven van geluk als een constant en permanent gevoel is niet realistisch en kan zelfs schadelijk zijn voor de mentale gezondheid. Het is natuurlijk om een breed scala aan emoties te ervaren, en het leren accepteren van deze emoties als onderdeel van het mens-zijn kan bijdragen aan een gevoel van tevredenheid en welzijn.
Het is belangrijk om te erkennen dat het leven vol uitdagingen zit. Het is normaal om momenten van verdriet, angst, boosheid of teleurstelling te ervaren. Deze emoties zijn ook belangrijk om ons te helpen groeien, leren en ons aanpassingsvermogen te vergroten. 

Wees tevreden

In plaats van voortdurend geluk na te streven, kunnen we ons richten op het vinden van een gevoel van tevredenheid, voldoening en betekenis in ons leven, zelfs als we ons niet gelukkig voelen. Dit kan betekenen dat we ons richten op het ontwikkelen van positieve relaties, het vinden van zinvolle activiteiten en het omgaan met onze uitdagingen op een positieve manier. Door het vinden van een evenwichtige en realistische kijk op het leven, kunnen we een meer duurzaam gevoel van welzijn en geluk ervaren.

Wat wel en wat niet

De meeste mensen verwachten een antwoord dat vertelt wat je wel moet doen, en zien de waarde over het hoofd wanneer ze een helder antwoord krijgen over wat ze niet moeten doen.
Aristoteles zei twee millennia geleden al: ‘het doel van de wijze is niet het geluk te bereiken, maar het ongeluk te vermijden’.
De mens is geëvolueerd om zoveel mogelijk naar geluk te streven, niet om het te ervaren. Dat is de geluksparadox die gelukkig als positief neveneffect heeft dat we voortdurend blijven streven naar betere omstandigheden.

Geluk kan zijn: je voelen opgaan in iets groters. Tijdelijk heb je dan inzicht in iets blijvende. Daarna weet je het en kun je je hopelijk telkens herinneren wat je kunt laten om in die staat van zijn te zijn. Sat-chit-ananda.

Rolf Dobelli

Rolf Dobelli (1966) is een Zwitserse schrijver en zakenman. Hij studeerde filosofie en bedrijfskunde en werkte als CEO van diverse dochtermaatschappijen van Swiss Air.
De weg van denken naar doen is bezaaid met valstrikken. Die zijn te vermijden, als je maar weet hoe. In 52 hoofdstukken, met voorbeelden van dwalingen die je maar beter aan een ander kunt overlaten, laat Rolf Dobelli in zijn boek “De kunst van het verstandige doen” zien waarom het beter is deuren te sluiten en van opties af te zien. Soms zet een overvloed aan informatie aan tot onverstandig handelen en altijd gaat geld samen met emotie waardoor we het vaak onbezonnen uitgeven.

Uit het voorwoord.
“Eerlijk is eerlijk. We weten niet zeker waardoor we succes hebben. We weten niet zeker waardoor we gelukkig zijn. Maar we weten wel heel zeker, waardoor succes en geluk teniet worden gedaan. Dat inzicht, hoe eenvoudig het zich ook aan ons voordoet, is fundamenteel: onze negatieve kennis (wat niet te doen) is veel sterker dan onze positieve (wat wel te doen).
…
De Grieken, de Romeinen en de middeleeuwse denkers hadden een naam voor deze aanpak, de Via negativa. Letterlijk: de negatieve weg, de weg van het afstand doen, het weglaten, het reduceren, de kracht van negatie".

Lees ook: "boeken van Rolf Dobelli".

Haal niet door elkaar de wens om voortdurend gelukkig willen te zijn en voortdurend geluk of je gelukkig te voelen. Gevoelens zijn altijd tijdelijk. Werkelijk geluk is spiritueel van aard. Een toestand van gelukkig zijn kan lang duren, zolang je weet om te gaan met veranderingen en wat er niet is. Van geluk najagen word je ongelukkig.
Wanneer je niet gelukkig bent, ga op zoek naar de oorzaak daarvan en neem deze weg. Laat de wens varen om een gevoel van geluk (dat sommige even en velen nooit ervaren) vast te houden.

Hans Laurentius

"Lijden is heel complex daar moet je heel veel voor doen. ………………… Het enige waar je niets voor je hoeft en kan doen is vrijheid".
Hans Laurentius, de vlucht voor leegte). In een satsangvideo meer van Hans Laurentius.

Erik van Zuydam

Uit een inspiratiemail van Erik van Zuydam.

Geluk kan niet worden bereikt door te strijden
met de ongelukkige gevoelens van nu, of hoopvol
te dromen over hoe we ons morgen weer
zouden kunnen voelen. Geluk kan niet worden be-reikt.
Het kan enkel worden ont-dekt, wanneer we onze focus
op een betere toekomst loslaten en zonder verzet,
zonder hoop, zonder plannen, durven af te dalen
in de verborgen diepten van het huidige moment.

Innerlijke vrede en geluk hebben geen oorzaak.
Stress en ongelukkig zijn hebben wel een oorzaak:
een vals zelfbeeld plus een verhaal over iets of iemand.

Taoïsme en de weg naar geluk

Over geluk

Volgens Lenoir is geluk het bewustzijn van een algemene, blijvende tevredenheid in een betekenisvol bestaan dat gebaseerd is op de waarheid.
In zijn boek 'Over geluk, een filosofische ontdekkingsreis' neemt Frédéric Lenoir de lezer mee op een filosofische ontdekkingsreis. Lenoir geeft een overzicht van filosofische stromingen die elk geen kant-en-klare recept leveren voor geluk. Hij zoekt antwoord op vragen als: Is geluk iets puur subjectiefs? Hangt het van onze genen of van toeval af? Moet je iets nastreven? Kun je aan geluk werken? En kunnen geluk en lijden samengaan?

Een van de stromingen die Lenoir behandelt is het Taoïsme. Het woord Tao betekent 'de Weg' en vormt het kernbegrip van het taoïsme, waaraan het ook zijn naam ontleent. Tao is het ondeelbare en onbeschrijfbare principe, waaruit alles voortvloeit. Deze weg leidt niet automatisch naar geluk, maar wie onderweg de juiste beslissingen neemt vergroot zijn kans om gelukkig te blijven of het weer te worden. Beslissingen hebben als kenmerk “doe ik iets wel of doe ik iets niet”. Het doen door niet te doen of door los te laten heet in het Taoïsme wu wei (niet handelen tegen de aard der dingen in). Een taoïst probeert zich niet te verzetten tegen de loop der dingen, maar probeert daar spontaan maar wel bewust in mee te gaan. Het doel van "wu wei" is het streven naar een evenwichtige situatie en zodoende, zacht en onmerkbaar, in harmonie te geraken met het zelf, anderen, en de omgeving.

Taoïsme over gelukkig worden

• Het Taoïsme leert dat er een universele kracht is, genaamd Tao, die alles in de wereld regelt. Door te leven volgens de Tao, kan men in harmonie zijn met de natuurlijke loop van de dingen en stress en angst verminderen.
   
• Het Taoïsme benadrukt het belang van in het huidige moment te leven en te genieten van wat er op dit moment gebeurt. Door niet te veel te focussen op het verleden of de toekomst, kan men een gevoel van innerlijke rust ervaren.
   
• Het Taoïsme moedigt aan om innerlijke deugden zoals bescheidenheid, compassie, vriendelijkheid, nederigheid en vrijgevigheid te cultiveren. Door deze deugden te beoefenen, kan men een gevoel van vrede en tevredenheid ervaren.
   
• Het Taoïsme leert dat verlangen en hebzucht ons kunnen leiden tot een ongelukkig leven. Door tevreden te zijn met wat we hebben en niet te streven naar meer, kunnen we een gevoel van innerlijke vrede en tevredenheid bereiken.
   
• Het Taoïsme moedigt aan om een eenvoudig leven te leiden en te vermijden dat we ons laten meeslepen door materiële rijkdom. Door in eenvoud te leven, kan men stress en angst verminderen en een gevoel van innerlijke vrede en tevredenheid bereiken. 

Wei wu wei is een belangrijk concept binnen het Taoïsme dat betekent "handelen door niet-handelen". Het verwijst naar het idee dat men in harmonie met de natuurlijke loop van de dingen kan handelen door niet te proberen om de dingen te forceren of te controleren, maar in plaats daarvan mee te bewegen met de natuurlijke stroom.
De relatie tussen wei wu wei en de manieren om gelukkig te worden volgens het Taoïsme is dat wei wu wei een van de manieren is om in harmonie te leven met de natuurlijke loop van de dingen. Door niet te proberen om de dingen te forceren of te controleren, kunnen we ons bevrijden van stress en angst en ons openstellen voor de kansen en mogelijkheden die zich voordoen.

Wikipidia over wu wei

Bijvoorbeeld Tao Te Ching vers 37: Tao is eeuwig nietdoende en toch is er niets dat het niet doet. Met andere woorden, Tao doet niets en toch alles. De betekenis van de woorden 'niet doen' is in deze zin veranderd: in de eerste betekenis wordt geduid op het niet gehecht zijn aan de resultaten van de actie die men onderneemt (zie ook de Bhagavad Gita). In de tweede betekenis wordt aangeduid dat men wel alles aanpakt wat men als taak of (levens)opdracht dient te volbrengen. Men kan in deze paradoxen doordringen door de hele context, de filosofie of de cultuur waarin deze paradoxen geschreven zijn te bestuderen.

Wijsheid is weten wanneer te doen en wanneer te laten.

Vergelijk dit inzicht met:
“geef me de moed om te veranderen wat ik kan veranderen. Geef me de wijsheid om te accepteren wat ik niet kan veranderen. Geef me het inzicht om het verschil tussen beide te zien” – Franciscus van Assisi

Een belangrijk ethisch principe is vrijheid. Dat is goed (en bevordert geluk) wat de vrijheid van de meesten vergroot. Een goede beslissing maken komt vaak neer op de vraag te beantwoorden: Welk doen en welk laten vergroot deze vrijheid?

In het bereiken van een uiterste als geluk is het zaak om de balans te houden tussen uitersten. Bij het toepassen van het taoïsme op de vechtkunst (Tai Chi) gaat het er om om zelf in balans te blijven en de tegenstander uit balans te brengen. Tai Chi betekent 'het hoogste uiterste' en is het oneindige en fundamentele principe van evolutie en zelforganisatie. Het is de eenheid van Yin en Yang en daarmee het hele bestaan. Yin en Yang zijn de universele antagonisten, elkaar aanvullende kwaliteiten van het bestaan. Wanneer je probeert weg te komen van het ene uiterste roep je vanzelf het andere uiterste (als tegenkracht) op. Het heeft dus geen zin om bijvoorbeeld de absolute macht te bereiken of te streven naar permanent en absoluut geluk. Dat roept weerstand en het tegendeel, kortom ellende op. Het gebruik maken van yin en yang lijkt op het en-en denken. Wanneer je of-of denkt probeer je yin of yang tot de uiterste waarheid te verheffen en heb je daarmee per definitie ongelijk en verklein je de kans op geluk.

Lenoir bespreekt grote denkers als de Boeddha, Epicurus, Zhuangzi, Montaigne, Spinoza en Etty Hillesum.

Klik hier voor typische taoïstische uitspraken van Lao Tse.

Klik hier voor de werking van het denken in paradoxen in relatie met wu wei en geluk.

De maakbaarheid van geluk

Op dit blog wordt vaak geschreven over geluk en gelukkig worden. Dat is niet omdat het zo moeilijk is, maar omdat velen nauwelijks kunnen geloven dat het zo simpel is en dat het meer te maken heeft met iets te laten dan door iets te doen.

Ianthe Sahadat interviewde voor de Volkskrant de Amerikaanse, zelfbenoemde geluksprofessor Raj Raghunathan.

Een citaat.
De onlinecursus 'Een leven vol geluk en voldoening' van Raj Raghunathan is een van de populairste cursussen in de VS, met honderdduizenden deelnemers. Ook op zijn eigen universiteit, met veel op zakelijk succes gerichte studenten, is zijn 'zweverige' collegereeks over geluk een hit. Kern van zijn betoog: vergeet al die strategieën die je gebruikt om verder te komen in je carrière, die werken juist averechts voor het bereiken van levensgeluk. Stop met vergelijken met anderen, probeer ergens goed in te zijn naar eigen vermogen, richt je meer op vrienden en familie dan op werksuccessen of rijkdom en hunker niet langer naar liefde, maar geef het zelf. Raghunathan nam zijn adviezen - in de vorm van zeven zonden en bijbehorende levenslessen - op in een boek dat deze zomer verscheen.
Tot zover de Volkskrant.

Tegenover de zonden “hoogmoed, hebzucht, jaloezie, woede, wellust, vraatzucht en luiheid” kun je zeven deugden zetten, namelijk bescheidenheid, gulheid, zelfkennis, naastenliefde, respect, matigheid en ijver. Kortom, relativeer jouw eigen belang(en).
De aanbevelingen van Raj Raghunathan komen er voor een deel op neer dat je in jezelf ruimte voor anderen laat. Je houdt als het ware het midden tussen jouw eigen belangen en die van anderen. Raghunathan mediteert ook. In het woord mediteren zit ook het “het midden houden”.
“Door te mediteren leer je gedachten te observeren zonder je mee te laten voeren op de emoties die ze voortbrengen".

Wie te veel of te weinig doet om geluk af te dwingen, krijgt te maken met het yin-yang principe: het roept ongelukkig zijn op.
"Geluk afdwingen" heeft te maken met voldoende trainen en voorbereiden en niet met welzijn.

Simpelweg de bereidheid om een klein stapje terug te doen, bevordert de maakbaarheid van geluk. En dagelijks terugkijken naar de momenten dat je het hebt gedaan en beleefd.

Als je zo slim bent, waarom ben je dan niet gelukkig? (bol.com).

Het pijnlichaam als bron van ellende

Volgens Eckhart Tolle hebben we allemaal in meer of mindere mate last van een pijnlichaam. In zijn boek De kracht van het Nu schrijft hij daar o.a. over op blz. 41 t/m 46.

Het emotionele pijnlichaam is een onzichtbare entiteit, een veld van negatieve energie die zich ophoopt in lichaam en geest. Het gaat over emotionele pijn in het heden, die aanhecht bij pijn uit het verleden ("nog levend oud zeer") en letterlijk een eigen leven gaat lijden.
Het kan actief zijn of sluimeren en kan door willekeurige gebeurtenissen wakker gemaakt worden. Soms lijkt het op een jengelend kind, andere pijnlichamen zijn emotioneel, destructief en gewelddadig naar de gastheer of vrouw of naar anderen. Het kan op den duur ook ziekten veroorzaken.
Het zorgt voor welke vorm van ongelukkigheid dan ook die bij jezelf, bijvoorbeeld irritatie, boosheid, razernij, depressie, ongeduldigheid enz. enz.. Je wilt pijn lijden of pijn doen.
Het kan alleen overleven als je jezelf er onbewust mee vereenzelvigt of identificeert.
Het voedt zich met alle negatieve ervaringen en herschept zichzelf met alle als negatief gelabelde ervaringen en schept zo ervaringen, die het zo weer voeden. Het is de vijand van het leven geworden. Er tegen vechten, voedt het ook en is dus zinloos als je er van wilt verlossen.
Het manifesteert zich vaak als boosheid, waar altijd weer pijn achter zit. Geef het alle neutrale aandacht die je hebt met je bewustzijn, maar ga er niet in gedachten mee op de loop, en het kan niet meer voortbestaan; het wordt getransformeerd in bewustzijn. Het was gevangen levensenergie die zo bevrijdt wordt. Je hebt toegang gekregen tot de kracht van het nu.
Het ontwaken tot dit bewustzijn inspireerde Tolle tot het schrijven van Een Nieuwe Aarde, waarin hij zijn theorie nog eens opnieuw ontvouwt.

In dit boek schrijft Tolle over (on)geluk:
Zeg niet "ik ben ongelukkig" (dat is identificatie), maar "ik heb ongelukkige gevoelens" (is observatie vanuit bewust-zijn). Gevoelens zijn eindig en tijdelijk.
Elders schrijft hij:
Streef niet naar geluk. Als je dat doet, vind je het niet, want streven is de antithese van geluk. Geluk is altijd vluchtig, maar vrij zijn van ongelukkige gevoelens is nu bereikbaar door onder ogen te zien wat het is in plaats van er verhalen over te vertellen. Ongelukkig-zijn verbergt je natuurlijke toestand van welbevinden en innerlijke vrede, de bron van echt geluk.

Tips om gelukkiger te worden

Ap Dijksterhuis (1968) is hoogleraar sociale psychologie in Nijmegen. Een paar jaar geleden stapte hij over van het bestuderen van het onbewuste naar geluksonderzoek. Zijn deze week verschenen boek Op naar geluk vat het geluksonderzoek samen dat hij interessant vindt.
Ellen de Bruin interviewde hem voor NRC Handelsblad. Uit dat interview wat tips uit het boek.

1. Wees niet te veel met je eigen geluk bezig. Wie te veel op zichzelf gericht is, is ongezonder, voelt zich eenzamer en is minder gelukkig dan wie aan anderen denkt. Probeer anderen te helpen en gelukkiger te maken.
2. Leef niet elke minuut alsof het je laatste is. „Puberale kletspraat”, schrijft Dijksterhuis. Als je beseft dat je je geluk goeddeels in eigen hand hebt, „is er geen enkele reden om je op te laten jagen”. Hij citeert zijn collega Daniel Gilbert: als mensen zeggen dat je elke minuut moet leven alsof het je laatste is, laat dat vooral zien dat sommige mensen zelfs in hun laatste tien minuten nog dom advies aan anderen zouden geven.
3. Beteugel je hebzucht. Aan nieuwe spullen wen je snel, dus die maken je niet gelukkiger. Geef je geld liever uit aan ervaringen: etentjes, reizen, concerten, dingen leren. (Het onderscheid is trouwens niet keihard: soms voelen spullen als ervaringen, bijvoorbeeld als je er met vrienden van geniet.)
4. Breng tijd door met anderen. Uit onderzoek blijkt dat mensen zelfs al opfleuren van een praatje met een onbekende.
5. Neem een hobby (zeker als je boven de 40 bent), zegt Dijksterhuis). Zoek wat bij je past en zorg dat het iets is wat voldoening geeft en waar je van leert.
6. Doe één ding tegelijk. Zet je mail bijvoorbeeld niet continu aan, maar check die een paar keer per dag. Beantwoord elke mail ofwel onmiddellijk, of gooi hem weg, of zet op je to do-lijst wanneer je er iets mee gaat doen. Dan is het uit je hoofd.
7. Onderzoek waar je je vaak vervelend door voelt. Ook mensen die zichzelf heel sensitief vinden, zijn meestal maar gevoelig voor één of twee negatieve emoties, niet voor álle. Dus houd in een dagboekje de negatieve emoties bij die jij ervaart, en waardoor. Pak die gericht aan. Kijk er met afstand naar, lach jezelf uit om je woede of jaloezie, vergeef iemand die je iets heeft aangedaan en probeer verdriet van je af te schrijven.
8. Bedenk elke avond welke twee of drie dingen die dag goed zijn gegaan: de www-techniek (what went well).

Ap Dijksterhuis: Op naar geluk (bol.com).

Vind een nieuwe liefde via spiritueel daten

In Happinez nummer 4, 2009 aandacht voor spiritueel daten

Aanvaard vergankelijkheid

Om te kunnen liefhebben zul je moeten aanvaarden dat verandering, verlies en verdriet in het leven onvermijdelijk zijn. We lijden minder wanneer we het lijden erkennen als onderdeel van het leven, zegt de Boeddha. Lijden is voor een groot deel het gevolg van de onrust die we creëren wanneer we eisen dat het leven 'eerlijk' is en geen hindernissen, uitdagingen of ziekte omvat.
Ook in de liefde gaan dingen voorbij of veranderen ze. We zeggen hallo en vaarwel. We zijn het ene moment verbonden, het andere niet meer. Een teder moment is nooit hetzelfde. Geluk en verdriet bestaan naast elkaar, horen zelfs bij elkaar. Wanneer we het spirituele pad volgen, schrijft Charlotte Kasl, laten we de dingen zijn zoals ze zijn, we kijken ernaar en zien hoe ze voorbijgaan, zoals een briesje. De spirituele liefdesweg is vloeiend, ongrijpbaar en ondefinieerbaar. We stoppen de stroom als we proberen ons aan iets vast te houden. Onze partner blijft niet eeuwig dezelfde en dat moeten we ook niet willen. We dienen elke dag met een nieuwe blik naar elkaar te kijken, met heldere ogen en een open geest, zodat we de persoon van vandaag kunnen zien en niet een beeld uit het verleden.

Tot zover Happinez.

Hoe vind je een nieuwe liefde in je leven? In haar boek 'Als de Boeddha zou daten' combineert Charlotte Kasl verschillende spirituele tradities om je duidelijk te maken hoe je op een waarachtige manier een partner vindt zonder jezelf in dat proces te verliezen. Het boek leert je dat wanneer je trouw blijft aan je persoonlijke spirituele reis, je inherente nieuwsgierigheid, compassie en intuïtie je zullen leiden bij het vinden van je ideale partner. De hoofdstukken zijn onder meer gebaseerd op de volgende tips (met links naar artikelen buiten het boek van Kasl).
• Formuleer je wens tegenover het universum.
• Laat je leiden door je hogere zelf en niet door het ego.
• Zoek naar je ware gelijke.
• Blijf trouw aan jouw spiritiuele pad.
• Vind de balans tussen geven en ontvangen.

Geschreven in dezelfde praktische, spirituele, wijze toonzetting als die waarmee Charlotte Kasl haar lezers bediende in het eerste deel van deze reeks, Als de Boeddha zou daten, is het boek hieronder gericht op iedereen die zijn of haar relatie wil bevestigen, verdiepen en/of vernieuwen. Kasl laat zien hoe je levendige, bevredigende en duurzame relaties kunt hebben door middel van aandacht, waarheid en compassie, hoe je met een open geest jezelf en je partner elke dag opnieuw kunt waarnemen. Het huwelijk wordt op die manier een reis die boeddhistische principes met elementen van psychologie en andere spirituele tradities met elkaar verbindt.

De macht van zelfkennis

Friedrich Nietzsche is beroemd geworden met zijn boek Der Wille zur Macht. Daarin beschrijft hij dat elke kracht in het universum de andere krachten wil beheersen. Nietzsche maakt duidelijk dat mensen het bezitten van macht als belangrijk doel zien. Wie macht heeft kan anderen voor zich laten werken. Met de opbrengst hoopt hij de eigen belangen te dienen. Het verklaart mede waarom zo weinig mensen evenwaardigheid voor ogen hebben.
Het is maar de vraag of machtswellust de gewenste uitkomsten heeft. Het roept al snel angst bij de ander op en schept daarmee afstand. Wanneer je mensen met macht kunt vertrouwen leveren ze veiligheid.
Tot voor kort kenden vrijwel alleen degenen die aan de macht waren welvaart. Koning, keizer, admiraal: macht en welvaart wilden ze allemaal. Samenwerken in het verleden was vaak samen vechten tegen anderen. Pas toen het marktdenken bijna globale omvang kreeg hebben machthebbers hun macht weten te consolideren en uit te bouwen zonder uitoefening van fysieke kracht. Daarvoor moesten markten eerst letterlijk worden veroverd met fysieke legers. Een geweldloze verovering van de markt van welzijn en geluk is uiteraard nog niet overal het geval. Er wordt nog steeds over de hele wereld gevochten en weinigen willen geloven dat er een aantoonbare trend is naar minder geweld. Onwelgevallige machthebbers worden tegenwoordig vooral met economische machtsmiddelen gedwongen tot een andere koers.

Draait het in het leven om macht?
De een zal zeggen dat het draait om grijpbare middelen als status, geld, seks en macht. De ander zegt dat het draait om ongrijpbare waarden als vrijheid, kwaliteit en liefde. Krachten en machten zijn geen waarden. Liefde, geluk en vrijheid zijn uitgangspunt, middel en doel.
Seks, status, macht en geld leveren je een afgeleide van kwaliteit, liefde en vrijheid. De meesten krijgen niet het wezenlijke, maar wel bijna en velen doen het ermee. Beter iets dan niets. Eerst hebben, dan zijn. Ze hopen door geld en macht te verwerven uiteindelijk vrijheid, kwaliteit en liefde te bereiken. De hoop is vrij, goed en geliefd te zijn.

We zijn als mensheid inmiddels zo ontwikkeld dat we ongrijpbare zaken kunnen benaderen zonder eerst status, geld en macht te verwerven. Je zou de wens hiertoe kunnen zien als een overblijfsel van een vroegere neiging die nog steeds woedt zonder al te veel noodzaak. Net als generaals die nog steeds broeden op een strategie om de vorige oorlog te winnen.
Maar laten we niet te vroeg juichen over vooruitgang want de wereld is nog lang niet veilig. We werken er als samenleving wel aan de veiligheid te garanderen om aan de basisbehoeften te kunnen voldoen. Het is nog niet vanzelfsprekend dat we onvoorwaardelijk krijgen wat we nodig hebben om in vrijheid en liefde te kunnen leven. We moeten nog steeds eerst werken voor geld om daarmee ons welzijn te financieren. Weinigen zullen zich realiseren dat de mens de enige diersoort is die in principe schulden heeft om te mogen bestaan.

Toen de kerk nog veel macht had, was er de erfzonde. Je was -zonder precies te weten wat dit inhield- bij je geboorte al zondig en daarmee schuldig. Deze neiging van machthebbers om mensen onwetend en onder de duim te houden is ontmaskerd. Tegenwoordig moet je als jong volwassene zelf investeren in jouw toekomst via onderwijs om later een inkomen te kunnen verwerven. Je begint je werkzame leven met schuld en voelt je dan al gauw afhankelijk van de werkgever die meer macht heeft dan jij. Het is voldoende om de meesten ertoe te dwingen om zich in te houden om de kansen op de arbeidsmarkt niet te verknallen.

Het is logisch dat een samenleving de mogelijkheid wil hebben om ongewenste ontwikkelingen te beteugelen. Wie in het krachtenspel van de samenleving voortdurend buitengesloten wordt en zijn eigen ego niet (onder)kent, kan al snel zo gefrustreerd raken dat hij anderen wil laten boeten voor zijn geïsoleerde positie. Denk bijvoorbeeld aan lone wolves. Een samenleving die ellende en onrust wil voorkomen zou dus ook de krachten moeten verzachten die mensen om de verkeerde redenen aan de kant en in de kou laten staan.
Een samenleving waarin de macht ligt bij machthebbers die niet de intentie hebben om de samenleving zo in te richten dat aan de basisbehoeften wordt voldaan is een samenleving uit balans. En er zijn voortekenen genoeg die er op duiden dat veel mensen bang geraakt zijn dat zij niet meer veilig zullen zijn. Er zijn ook genoeg voorbeelden van mensen met economische macht die helemaal geen maatschappelijke verantwoordelijkheid willen dragen. Zij gebruiken de globale machten en krachten om kapitaal te onttrekken aan de samenleving. Wat vroeger de dubieuze rol van de kerk was om mensen afhankelijk te houden door hun een worst van een beter leven in het hiernamaals voor te houden lijkt nu vervangen door een economische worst. Veel kiezers denken dat alleen een liberale economie met ongebreidelde macht aan werkgevers de welvaart kan opleveren die tot geluk van het individu zal leiden. Een geluk die voortduurt ook tijdens het pensioen.

Het is een vorm van complot denken om te stellen dat het economische krachtenveld al uit de hand is gelopen. Dat complot denken houdt in dat een zeer beperkt aantal mensen aan de touwtjes trekt en daarin samenspant. Het is eerder zo dat niet ieder individu goed overziet wat de reikwijdte is van zijn of haar macht. Dat zie je bijvoorbeeld gebeuren in de tijd van verkiezingen. Sommige mensen denken dat de invloed van hun eigen stem zo belangrijk is dat zij niet meer hun stem geven aan partijen die bij hun passen, maar aan partijen waarvan ze denken dat die gaan winnen. Alsof het een persoonlijk verlies is om bij een partij te horen die niet in zetels vooruit gaat. Politieke partijen die het midden houden tussen het ene sociale uiterste en het andere liberale uiterste hebben vaak de meeste volgelingen. Het middenpad is het pad van mensen die bang zijn om te lopen buiten de mainstream en ook het pad van de wijze die geen behoefte heeft om zich (met zijn ego) te onderscheiden. Blijf weg van het oordelen.

Het is nog steeds zo dat in de steeds losser geworden samenleving het de individuele verantwoordelijkheid is om zijn eigen bewustzijn te ontwikkelen. Van de moderne Griekse economie gaat weinig voorbeeldfunctie uit, maar op de Griekse tempels staat “ken u zelve”. Wie de krachten binnen zichzelf kent, heeft de macht om ongrijpbare waarden te kunnen benaderen zonder de grip erop te verliezen door het gewenste te willen bezitten.

Je meten met de beste, is dat wel zo verstandig?

Presteren tot je erbij neervalt

Ons meten aan anderen doen we al sinds de oudheid. We vinden het leuk te weten waar we staan in de ranglijst op de apenrots. We vermoeden dat we op een hoger plan meer macht, geld en seks zullen verkrijgen.
Toen de wereld nog klein was, mat je je met mensen uit je directe omgeving. Toen de wereld groter werd door de verbeterde reismogelijkheden gingen we ons meten met anderen van verder weg. Toen de wereld zo groot of juist klein was geworden dat we ons konden vergelijken met iedereen op aarde toen bleek dat het niet zo gemakkelijk meer was om de top te bereiken. Sterker nog, bijna alleen met liegen en bedriegen (doping) kunnen we nog kortstondig de indruk wekken dat we de snelste, het hoogste of het verste kunnen bieden.
Tijd om het roer om te gooien.

In zijn boek De prestatiegeneratie onderzoekt Jeroen van Baar waar zijn drang - en die van zijn generatie - tot excelleren vandaan komt. Zijn pleidooi? 'Gewoon doen' in ere herstellen. Hij pleit voor de waarde van het middelmatige, het belang van doorsnee, de schoonheid van status quo. Wie altijd zoekt naar een betere optie, zal nooit tevreden zijn.

Jeroen van Baar werd voor de Volkskrant geïnterviewd door Karolien Knols.
Een paar citaten.
Diezelfde dag las hij in Volkskrant Magazine een interview met de 12-jarige Tijgerlelie, die bezig was met haar eerste boek. Haar toekomstverwachting omschreef ze zo. 'Ik zou wel teleurgesteld zijn als ik niet uniek was'.
Van Baar: 'dat was het moment dat ik me realiseerde: er zijn allemaal jonge mensen die meegaan in een trend van willen uitblinken en dat helemaal niet doorhebben. Dat is een recept voor ongeluk, volgens mij'.
Volgende week verschijnt zijn boek De prestatiegeneratie. Een pleidooi voor middelmatigheid. Hierin onderzoekt Van Baar waar zijn drang tot excelleren vandaan komt. Hij legt niet alleen zichzelf langs de meetlat, maar een hele generatie twintigers die hij maximalisten noemt: ze willen altijd, en in alles, het onderste uit de kan halen en zijn nooit helemaal tevreden met wat ze kiezen.
In je zoektocht hoe jullie zo zijn geworden, begin je met wijzen naar jullie ouders. 'Het is ons door onze ouders verboden middelmatig te zijn', schrijf je. Was dat bij jou ook zo?
'Bij mij thuis viel het eigenlijk wel mee, hoewel ook mijn ouders het liefst hadden dat ik een bètastudie ging doen. Het is meer dat er in zijn algemeenheid bij ouders een rangorde in het hoofd zit: vmbo is slecht, vwo is goed, en ze doen er alles aan, van bijlessen tot examencursussen, om hun kinderen zo hoog mogelijk te laten scoren'.

Wat voor leven zag je voor jezelf, na je studie?

'Ik heb een tijdje geflirt met het internationale consultancygebeuren. Dat leek me gaaf: een goed salaris, een mooi pak, een dikke auto, en over de hele wereld grote bedrijven helpen om nog meer geld te verdienen. Ik heb een paar keer 'proefgedraaid' tijdens wat ze bij zo'n bedrijf inhoudsdagen noemen, en ik kon goed meekomen en meedenken, prima op niveau, maar ergens voelde ik me ook ongemakkelijk bij alle schone schijn'.
Tegelijkertijd beschrijf je hoe lekker het voelt dat je weet dat je op zo'n hoog niveau presteert.
'Dat is ook kicken. Als je op zo'n dag goede sier maakt, zit je echt in een roes. Maar die is over zodra je ziet dat een ander het beter doet dan jij'.

'Een maximalist is altijd bezig zichzelf te vergelijken met anderen. Wie heeft een betere baan, leukere relatie, spannendere vakantie? Een maximalist is nooit tevreden, want het kan altijd beter. Een maximalist laat alleen zijn mooiste kant zien, maar eigenlijk is hij onzeker. Alleen laat hij dat nooit zien omdat het zeurderig en zwak overkomt. Dat maakt ons slechtere vrienden en partners, want als je je niet kwetsbaar kunt opstellen, is het moeilijk om elkaar te leren kennen'.

In je boek onderzoek je of álle twintigers zo zijn als jij en je vrienden. Wat heb je ontdekt?

'Dat, als alle mogelijkheden voor je openliggen, de kans groot is dat je voor de allerbeste prestatie gaat, met alle gevolgen van dien. Iemand op het vmbo weet dat hij later niet naar de universiteit kan. Daar moet hij het mee doen. Dat geeft rust'.

Die verandering moet volgens jou beginnen bij het onderwijs. Want de trend van excellentie zet aan tot competitie, concurrentie en burnouts, en de middenmoot raakt gefrustreerd, want 'gewoon goed' is minderwaardig.
'Bovendien: we hebben al hartstikke goed onderwijs in Nederland. Ik zie echt het probleem niet. Waarom zou het nog beter moeten? Voor nog meer economische groei? Waar is dat goed voor?'.
Tot zover het interview in de Volkskrant.

In De prestatiegeneratie, een pleidooi voor middelmatigheid (bol.com) onderzoekt Jeroen van Baar waar zijn drang naar excelleren vandaan komt. Hij legt niet alleen zichzelf langs de meetlat maar zijn hele generatie: van solliciterende high potentials tot hipsters in Amsterdam. Waarom wil iedereen de top bereiken? In een wervelend betoog komen ouders, excellente studies, relaties, carrièrebeurzen, hoog- en laagopgeleiden, Facebook, de zesjescultuur en de harde werkelijkheid voorbij. De prestatiegeneratie is een genadeloze spiegel voor twintigers én hun ouders.

Shawn Achor vertelt op Ted.com met humor over zijn ontdekking over de relatie tussen succes en geluk.
"We denken dat we succesvol moeten zijn en dán zijn we gelukkig. Maar het probleem is dat onze breinen andersom werken.
Als je iemands positiviteits-niveau in het heden verhoogt, ervaart hun brein wat we noemen: een geluksvoorsprong. Een positief ingesteld brein presteert namelijk beduidend beter dan een negatief, neutraal of gestresst brein. Je intelligentie stijgt, je creativiteit en je energiepeil stijgen".

Gecombineerd met de bevindingen van Jeroen van Baar zou de aanbeveling kunnen zijn 'gewoon positief doen'. Het is ook belangrijk om te onthouden dat het nastreven van sportieve prestaties niet het enige belangrijke aspect van het leven is, en dat het belangrijk is om ook tijd en energie te besteden aan andere dingen die belangrijk voor je zijn. Dus, terwijl het spiegelen aan een topsporter nuttig kan zijn, is het belangrijk om realistische doelen te stellen en je eigen pad te volgen op basis van wat voor jou persoonlijk belangrijk is.

Hoe ontwikkel je mentale kracht?

13 geboden

Amy Morin is schrijfster en heeft op basis van haar eigen ervaring een boek geschreven over het ontwikkelen van mentale kracht. Wat ik persoonlijk opmerkelijk vind aan dit gemakkelijk leesbare boek is dat het onderwerp benadert vanuit het negatieve (13 geboden) en dit noemt het richten op het positieve. Ik ben het daarmee eens: wat ongrijpbaar is kun je het beste vanuit het tegenovergestelde benaderen. Je geeft het ongrijpbare positieve op een paradoxale wijze vorm door precies en volledig te be- en omschrijven wat het niet is.

Mentaal sterke mensen vermijden negatief gedrag, zoals zelfmedelijden, jaloezie en het spijt hebben van genomen keuzes. In plaats daarvan richten ze zich op het positieve en gaan ze de uitdagingen aan om het beste uit zichzelf te halen. In haar boek De 13 geboden, de 13 dingen die mentaal sterke mensen niet doen geeft Morin praktische richtlijnen om haar lezers te helpen voorkomen in de 13 grootste valkuilen te vallen. De combinatie van aansprekende voorbeelden en de nieuwste psychologische inzichten, biedt strategieën voor het voorkomen van destructieve gedachten, negatief gedrag en neerslachtige emoties voor iedereen, zodat de weg naar geluk en succes vrij is en je op een positieve manier werkt aan de kansen die je geboden worden.

Wat is mentale kracht niet?

• Mentaal sterk zijn is niet hetzelfde als stoer doen.
• Voor mentale kracht hoef je niet jouw emoties te negeren.
• Je hoeft jouw lichaam niet als een machine te behandelen om mentaal sterk te zijn.
• Mentaal sterk zijn betekent niet dat je volledig op jezelf bent.
• Mentale kracht draait niet om positief denken.
• Bij het ontwikkelen van mentale kracht draait het niet om najagen van geluk.
• Mentale kracht is niet de nieuwste psychologische trend.
• Mentale kracht staat niet gelijk aan psychische gezondheid.

"Geboden"

1. Verdoe je tijd niet aan zelfmedelijden.
2. Geef de macht niet uit handen.
3. Wees niet bang voor verandering.
4. Houd je niet bezig met zaken die je niet in de hand hebt.
5. Probeer het niet iedereen naar de zin te maken.
6. Wees niet bang voor ingecalculeerde risico’s.
7. Blijf niet hangen in het verleden.
8. Maak niet telkens dezelfde fout.
9. Wees niet jaloers op andermans succes.
10. Geef niet op na 1 mislukte poging.
11. Heb niet altijd mensen om je heen nodig.
12. Denk niet dat de wereld je iets verschuldigd is.
13. Verwacht niet direct resultaat.

Een belangrijk doel en middel bij de ontwikkeling van mentale kracht is voor Amy Morin zelfbeheersing en je best te doen.

Aanbevelingen

Er zijn een paar punten die je volgens haar wel moet doen.

• Koester realistische verwachtingen over hoelang het gaat duren om je doel te bereiken en hoe moeilijk het zal zijn.
• Vier op weg naar je einddoel tussentijdse mijlpalen.
• Ga op een gezonde manier om met negatieve gevoelens.
• Ontwikkel een plan om verleiding te kunnen weerstaan.
• Kies voor een geleidelijk tempo voor een lange termijn.

Waartoe dit alles dient, daar is Amy Morin niet uitgesproken over. Wat mij betreft komt het open antwoord van mensen als Jan Geurtz. Waarom? Omdat zij kunnen aangeven hoe de harde krachten in balans houden ruimte maakt voor zachte krachten.

Waarom spiritualiteit?

De waarde van spiritualiteit

De betekenis en waarde van spiritualiteit variëren van persoon tot persoon. Voor velen biedt spiritualiteit een pad naar zingeving en persoonlijke groei. Hier zijn enkele potentiële voordelen.

Een gevoel van verbondenheid

Spiritualiteit kan mensen helpen zich verbonden te voelen met iets groters dan henzelf, zoals de natuur, medemensen, of een hogere macht. Dit gevoel van verbondenheid kan troost bieden in tijden van onzekerheid.

Zingeving

Spirituele praktijken kunnen mensen helpen betekenis en richting te vinden in het leven, waardoor ze hun levensdoel beter begrijpen.

Innerlijke rust

Het beoefenen van spiritualiteit kan innerlijke rust bevorderen en mensen helpen om te gaan met stress en negatieve emoties.

Hoop

Spiritualiteit kan een bron van hoop zijn, waardoor mensen geloven dat er betere tijden komen, zelfs in moeilijke omstandigheden.

Persoonlijke groei

Door spiritualiteit kunnen mensen zichzelf beter leren kennen en zich ontwikkelen, wat leidt tot een bewuster en doelgerichter leven. Brené Brown beschrijft spiritualiteit als het erkennen en vieren van onze onlosmakelijke verbondenheid met een kracht groter dan onszelf, geworteld in liefde en compassie.

Een vage notie

Veel mensen voelen intuïtief aan dat er meer is dan wat meetbaar is, maar het zoeken naar spirituele betekenis kan een uitdagend proces zijn. Soms lijken mystieke ervaringen verklaarbaar door alledaagse oorzaken, maar toch blijft het verlangen naar diepere verbondenheid bestaan. In plaats van te zoeken naar onomstotelijk bewijs voor spiritualiteit, kunnen we leren om de paradox van de ongrijpbaarheid van waarheid en waarneming te omarmen. Het is niet nodig om alles te begrijpen; soms is het genoeg om te ervaren zonder te verklaren. En zelfs in de afwezigheid van duidelijkheid, kunnen humor en relativeringsvermogen ons helpen om de lichtheid van ons bestaan te omarmen.

Zelfkennis

Wie de motivaties voor het gedrag van mensen beschouwt komt een heel eind met deze te zien in het kader van het verwerven van geld, macht, seks en aanzien. Met deze dualiteiten onderscheiden we ons van anderen. Wanneer we op deze onderwerpen goed meekomen in vergelijking met anderen dan zitten we veilig, zo lijken we te denken. Maslow had in zijn hiërarchie van behoeften deze afhankelijkheid van anderen beschreven als behoefte aan veiligheid, erkenning en verbinding. Op het laagste niveau staat de dagelijkse behoefte om te overleven. Op het hoogste niveau had Maslow de behoefte aan zelfverwerkelijking / zelfactualisatie geplaatst. Slechts weinigen houden zich daarmee bezig, niet in de laatste plaats omdat er zo weinig mee te winnen is, maar ook: wat is dat “jezelf zijn”? Waarom op zoek gaan naar jezelf, wanneer je jezelf bent door jezelf te verliezen?

Onze zintuigen zijn naar buiten gericht. Wat er binnenin ons gebeurt op psychologisch niveau zouden we af kunnen leiden aan wat we afleiden uit de reactie van anderen op ons gedrag. "Wat je zegt ben jezelf", oftewel wat je van een ander ziet, reflecteert jouw geprojecteerde spiegelbeeld. We kunnen onszelf proberen te leren kennen doordat we gevoelens over ons gedrag hebben en door over onszelf na te denken. Het is effectiever om authentiek (zonder oordeel) in contact te gaan met anderen en open te staan voor feedback.
Tsjwang-tse: "de volmaakte mens gebruikt zijn geest als een spiegel; hij grijpt niets vast: hij weigert niets; hij ontvangt, maar bewaart niet".

Geluk en vrijheid

We willen graag een leven vol geluk en vrijheid en hopen dat de resultaten van onze inspanningen zo vaak mogelijk dat gevoel van gelukkig en vrij te zijn opleveren.

Wie zich verdiept in spiritualiteit kan tot de ontdekking komen dat geen van onze inspanningen en gehechtheid aan dualiteit ons nader tot geluk en vrijheid brengen. Dat de wijze leermeesters vertellen dat je juist minder moet doen en op zoek moet gaan naar de onwaarheden die je koestert, is een boodschap die bijna niemand verder helpt. Zo simpel kan het toch niet zijn?
Het advies om jouw denkbeelden minder serieus te nemen en “niet meer alsmaar in je hoofd te zitten” wordt door velen zo vertaald dat zij liever een ander voor zich laten denken of om helemaal niets meer te toetsen aan de logica. Die laffe en slappe vorm van overgave verlicht slechts tijdelijk de pijn van de vruchteloosheid van het denken door gebrek aan resultaat in termen van geluk en vrijheid. Zelf inzicht krijgen door op je eigen intuïtie te leren vertrouwen is een lange weg.

Gevoelens

Leven uit het hart dan maar? Dat lijkt de meeste vrijheid op te leveren, omdat je geen verantwoording hoeft af te leggen over jouw interpretatie van wat jouw hart (gevoel) jou lijkt in te geven. Niet iedereen realiseert zich dat gevoelens ook het gevolg zijn van hersenactiviteit. Zij zijn het middel van het onbewuste om te communiceren met het bewuste.
Wanneer je niets voelt zijn er twee redenen: of twee of meer gevoelens doven elkaar uit en schermen elkaar af of er valt niets te voelen. Wanneer je constant wat voelt, dan verliest dat zijn informatieve gehalte en brengt dat onrust. Gevoelens zijn niet permanent, maar vluchtig. Rust wordt soms als gewenst, soms als saai beleefd. Wanneer dat proces niet goed wordt overzien en beheerst dan zijn er emoties, gevoelens die naar buiten drijven. Het kan bevrijdend zijn en er is niet veel mis mee, tenzij anderen daar last van ondervinden.
Liefde en vrijheid zijn als grondvesten van het bestaan immanent en leiden in ons bestaan van tijd tot tijd tot prettige gevoelens. Tijdelijke gevoelens van verliefdheid en later van houden van helpen ons (soort) overleven.

Open staan

In een wereld waarin onze agenda wordt volgepland met zinvolle activiteiten wordt ruimte gepland om weer in rust te komen en in balans te komen. Die ruimte is functioneel, maar geen spiritualiteit.
Spiritualiteit gaat over de ruimte, de leegte en de rust die niet gezocht wordt om functioneel af te wisselen met zinvolle activiteit. Spiritualiteit gaat over de mogelijkheid alles open te laten en niet al van te voren te benoemen wat zinvol is. Dan kan er iets komen wat ongepland zin heeft, bijvoorbeeld een ervaring van synchroniciteit. Dat zijn gebeurtenissen waarvan de samenhang opvallend, maar niet te verklaren is en de boodschap betekenisvol is.
Ook in je aandacht en met een open mind kun je paradoxaal aanwezig zijn wanneer je zowel mindful als no-minded (mushin) bent. Onbewust en leeg van jezelf, observerend, niet op zoek naar de waarheid en zonder oordeel. Een oordeel splijt en sluit af.

Ingetogen aandacht en intentie

Deepak Chopra schrijft op pagina 77 in Synchronisch leven: Volwassen spiritualiteit vereist ingetogen aandacht. Als je ingetogen bent, sta je open voor respons maar ben je immuun voor kritiek en gevlei. Je leert los te laten en maakt je niet druk over wat het resultaat is. Je hebt vertrouwen in de uitkomst en je begint te zien dat je altijd bent omringd door synchroniciteit. Intentie biedt mogelijkheden en daar moet je alert op zijn. Geluk hebben wil eigenlijk zeggen dat er zich een mogelijkheid aandient en dat je daar op voorbereid bent. Intentie zal je mogelijkheden aanbieden, maar op het moment dat de mogelijkheid zich voordoet moet je wél handelen.
   Als je handelt, doe het dan vanuit de wetenschap dat niet jij de handeling uitvoert. Handel vanuit de houding dat jouw handelingen in werkelijkheid de handelingen van de niet-plaatsgebonden intelligentie, de universele geest zijn. Je zult merken dat dit leidt tot een sterke vermindering van angst. Ook zul je je minder vastklampen aan het resultaat.

Obstakels voor het ervaren van non-duaal bewustzijn

Peter Fenner beschrijft in zijn boek Radiant mind  wat hij ziet als de gebruikelijke psychologische fenomenen die de toegang tot non-duaal bewustzijn hinderen.

• Gehechtheid aan lijden.
• De behoefte om iets te doen en bezig te zijn.
• De behoefte om te weten wat er gebeurt en waar wij zijn.
• De behoefte om betekenis te geven aan het leven, aan onszelf en aan de wereld.
• Angstige projecties koesteren over non-duaal bewustzijn.
• De neiging hebben om 'iets' te maken van non-duaal bewustzijn.

Wie kent deze fenomenen niet? Met deze retorische vraag wil ik zeggen dat het antwoord zowel simpel als complex kan zijn, dat het proces van tot inzicht (non-duaal bewustzijn) geraken zowel kort als lang kan zijn, simpel als complex, uniek en mysterieus en dat niemand een natuurlijke voorsprong heeft. We zijn allemaal evenwaardig in het gaan van dat pad. In de richting en snelheid van het gaan van dat pad is er geen enkele noodzaak om te ontsnappen aan wie we zijn.

Loslaten

Spiritueel bewustzijn heeft deze gevolgen: je laat toe dat niet alles valt te (be)grijpen. De behoefte om gelijk te krijgen verdwijnt. Je doet er vaker het zwijgen toe en blijft vriendelijk, want waarom zou je jouw energie verspillen door jouw gelijk te halen. Je realiseert je dat niemand hoger of verder is ontwikkeld in spiritueel ontwaakt zijn en je behoefte om te oordelen en in competitie te gaan verdwijnt. Het gaat om nederigheid en evenwaardigheid. Je geeft ruimte en neemt de ruimte -die een ander laat- niet direct in. Je beseft het nut van jouw ego, maar identificeert je daar niet mee. Je toont jouw kwetsbaarheid, maar wordt niet zwak. Het heeft wel zin om vrijheid te verdedigen door grenzen te kunnen trekken. Je laat ook niet over je heen lopen.
Je ziet het nut en evenwaardigheid van jouw verstand, gevoel en intuïtie. Je geeft je over aan een open mind, aan een denken in “wij” in plaats van “ik”.
Vergelijk het met een moeder die eindeloos en onvoorwaardelijk liefde geeft aan een kind. Dat kind kan nooit zoveel liefde teruggeven, maar de moeder kan erop vertrouwen dat haar vrijheid erin ligt dat de liefde ooit wordt doorgegeven, bijvoorbeeld aan haar kleinkinderen. Dat geheel van onthechting (geen emotionele boekhouding meer bijhouden) geeft vrijheid en neemt de belemmeringen weg om je geluk weer te voelen.

Rechtvaardigheid

Spiritualiteit heeft niets te maken met geld, macht, seks en aanzien. Dit betekent dat rijke, machtige, sexy mensen, hoog in aanzien, spiritueel bezig kunnen zijn en arme, machteloze, lelijke, dakloze mensen niet. En alle mengvormen daarvan en het tegenovergestelde. Spiritualiteit verandert domweg niets aan deze omstandigheden. De omstandigheden dragen niet(s) bij aan -en doen niets aan af van- spiritualiteit.
Pracht en praal van grote kerken, tempels of moskeeën  kunnen zowel een teken zijn van onbaatzuchtige bijdragen van gelovigen als van uitbuiting van goedgelovigheid. Blijf altijd zelf autonoom denken en voel je vrij om er van te genieten. De natuur doet het hetzelfde.
Wie wil snappen dat er onrecht is in de wereld en er tegelijk een hoger doel van ons bestaan kan zijn, moet zich realiseren dat vrijheid en de mogelijkheid van het ontstaan van onrecht bij elkaar horen. Wanneer mensen vrij zijn dan kunnen zij dingen doen die door anderen als onrecht worden ervaren. Maatschappelijk gezien horen bij vrijheid grenzen en verantwoordelijkheden. Trekken mensen die grenzen zelf niet dan moeten anderen het voor hun doen, opdat in een samenleving (te) weinig vrijheid niet blijvend leidt tot onrecht.

Evenwaardigheid

Alan Watts schrijft in "Word wat je bent". Het idee dat elk leven spiritueel is, is een vreselijke klap voor de trots van de mens; vanuit spiritueel standpunt plaatst het ons op hetzelfde niveau als stenen, groente, wormen en kevers; het plaatst de rechtschapen mens niet dichter bij verlossing dan de misdadiger, en de wijze niet dichterbij dan de waanzinnige. Dus als dit idee verder totale dwaasheid is, is het in ieder geval een krachtig tegengif tegen spirituele trots en ingenomenheid met je eigen braafheid, het is zelfs helemaal niet iets wat je kunt krijgen, hoe fanatiek je ook je best doet, hoe veel je ook weet en hoe onuitputtelijk je deugdzaamheid is. In de spirituele wereld bestaat geen beste en slechtste van de klas; hier zijn alle mensen en alle dingen gelijk en wat ze ook doen, brengt ze niet hoger of lager.

En in Tao, als water

In het besef dat je de Tao bent, breng je vanzelf zijn magie tot uitdrukking, maar magie (zoals genade) is niet iets wat men zich aanmatigt. Zoals Lao Tse over de Tao zelf zegt: 'als goede dingen zijn volbracht, benoemt het deze niet'.

Verbinding

Iedereen, dus ook jij en ik, heeft neigingen waaraan we soms toegeven, maar ook graag willen beheersen. Die neigingen worden in religies de zeven hoofdzonden genoemd, namelijk hoogmoed, hebzucht, jaloezie, woede, wellust, vraatzucht en luiheid. Daar staan tegenover zeven deugden, namelijk bescheidenheid, gulheid, zelfkennis, naastenliefde, respect, matigheid en ijver.
Spiritualiteit verzoent ons met onze imperfectie en helpt doen inzien waarom het leven kwaliteit op verschillende niveaus organiseert, waarom zoveel gericht is op overleven.
Spiritualiteit verheft het (samen)leven op een verbindend niveau. Het is geruststellend en motiverend om te weten dat je transcendentie niet kan of moet willen afdwingen. Het houdt in positief in het leven te staan, zodat je niet overspoeld wordt door moedeloos makende voorvallen, die de schaduwzijde zijn van vrijheid.

Osho: "je bent geboren als vrijheid. Vrijheid is de hoogste levenservaring. Er bestaat niets hogers, en in vrijheid bloeien vele bloemen".

Vraag aan Nisargadatta.
What will ripen me? Do I need experience?

Nisargadatta antwoordde als volgt.
You already have all the experience you need, otherwise you would not have come here.
You need not gather any more, rather you must go beyond experience.
Whatever effort you make, whatever method (sadhana) you follow, will merely generate more experience, but will not take you beyond.
Nor will reading books help you.
They will enrich your mind, but the person you are will remain intact.
If you expect any benefits from your search, material, mental or spiritual, you have missed the point.
Truth gives no advantage.
It gives you no higher status, no power over others; all you get is truth and the freedom from the false.

Uit een interview met Marnix Pauwels in Happinez.

Veel mensen die zich bezig houden met spiritualiteit, en vooral de wat serieuzere zoekers, komen op een dag in de verleiding om hun kennis te gebruiken om pijn te voorkomen. Dat wordt in bepaalde kringen ook wel een ‘spiritual bypass’ genoemd. Waar het op neerkomt is dat je spiritualiteit, of in elk geval jouw invulling daarvan, gaat gebruiken om bepaalde facetten van het leven te ontlopen. Het is de neiging om elke ervaring die vervelend of ingewikkeld voelt, plat te slaan met de hamer van relativering.

Hallucinogene middelen

Neuropsycholoog Michiel van Elk schrijft over het gebruik van hallucinogene middelen om de paradoxale ervaring hoe het is om eens jezelf van een afstand te zien. Uit een interview.
Toch bent u voor uw boek Extase wel degelijk spirituele ervaringen op gaan zoeken, door bijvoorbeeld de psychedelische drug  Ayahuasca te gebruiken. Kunt u het mensen aanraden?
'Jazeker. Wat mij betreft zou iedere psychiater en dokter aan de LSD moeten. Gewoon, om te ervaren wat het met je doet. Als wetenschapper kun je het wel gaan omschrijven, maar dat werkt niet. Spirituele ervaringen kunnen ook goed voor je zijn: het kan je helpen om jezelf van een afstandje te zien, en daardoor met nieuw perspectief naar jezelf te kijken’.
‘Dat hoeft echt niet alleen door drugs te gebruiken, hè. Dat kan ook in de natuur gebeuren, of tijdens een concert of een kerkdienst. Maar uit onderzoek is wel gebleken dat mensen die zo’n ervaring hebben, even los komen te staan van zichzelf. Daarna zijn ze socialer, dragen ze meer zorg voor de omgeving en zijn ze ook fysiek gezonder. Ze hebben minder stress en hartklachten, bijvoorbeeld'.

Op dit blog is meer over de relatie tussen hallucinogene middelen en spirituele ervaring te vinden bij Peter Gordijn. Maar is het een tovermiddel?

Spiritualiteit is geen toverformule

Een van de bekendere voorbeelden is om de hele dag bij alles ‘Het is wat het is’ te roepen, en dan getooid met een klein glimlachje te zwijgen. Met deze specifieke bezwering kun je anderen maar vooral jezelf heel lang uit de wind houden. Het is een succesvolle mantra die het ego uitstekend kan gebruiken om alles te downplayen, te minimaliseren, en overal een vleugje wierook overheen te blazen, net zo lang tot er niks meer van overblijft.

Alleen is het een truc.
Ja, het klopt, uiteraard, het is wat het is. Tot je dienst. Maar dat maakt het nog geen toverformule om dat wat je niet zint of te ingewikkeld vindt op commando buiten de deur te houden. Want als álles is wat het is, dan geldt dat natuurlijk ook voor frustratie, jaloezie, of een van die andere typische, ‘lelijke’ menselijke trekjes die ons soms zo in de weg lijken te zitten. Als je écht wilt weten hoe het leven in elkaar steekt, wie je bent en vooral wie niet, dan ga je niks uit de weg. In mijn ogen is spiritualiteit in essentie het toppunt van moed, want het gaat om het vinden van de waarheid, hoe dan ook. En dat zou veel en veel belangrijker moeten zijn dan het najagen van een comfortabel, pijnvrij leven.

Roos Vonk schrijft in  Psychologie Magazine.
Met onze westerse behoefte aan beheersing en overwinning van al wat ons dwarszit, hebben we er een kunstje van gemaakt, een techniek om geluk te bereiken. Maar ‘zijn met wat er is’ betekent juist ook: zijn met de tegenslag, onrechtvaardigheid, afwijzing, onzekerheid en mislukking die óók bij het leven horen. ‘Verlichting’ zonder dat alles is een spirituele bypass, bochtjes afsnijden en de essentie doodleuk overslaan.

"Echt spiritueel inzicht is een bloei naar innerlijke stilte. Je begint je te verbinden met een diepere dimensie van zijn. Het is een andere intelligentie, een andere dimensie van liefde" - Adyashanti.

Jan Koehoorn schrijft over Advaita.

Toegepaste spiritualiteit is geen spiritualiteit

Advaita is een rare hobby. Je kunt er niet lid van worden, je leert er niets bij en je kunt het niet toepassen. Je hebt er niets aan, je schiet er niets mee op en je kunt er niets mee. Je wordt er niet beter van – ook niet slechter. Het is geen club, er zijn geen niveaus en je krijgt geen diploma of een rapport of een cijferlijst. Er zullen momenten zijn dat je denkt dat je het snapt, om een dag later weer met volkomen lege handen te staan.
Sommige mensen zullen zeggen dat het nihilistisch is, maar dat klopt niet. Alle dingen die ik net opnoemde gelden ook voor liefde, humor en kunst. We weten dat het om iets essentieels gaat, maar we kunnen het niet uitleggen of in een gedachtesysteem gieten. Zodra je het gaat proberen uit te leggen, merk je meteen dat het niet in woorden te vatten is.
Als je merkt dat je advaita van stal haalt op moeilijke momenten in het dagelijks leven, sla je de plank mis. Advaita is geen truc om alle vervelende momenten uit je leven te bannen. Als je verliefd bent, zul je niet snel zeggen: “ja, maar dat wordt toch ook gewoon waargenomen”? Dan ben je eenvoudig alleen dat: verliefd. Nee, we halen advaita alleen maar van stal bij angsten, woede, verdriet en al die andere dingen waarvan we geleerd hebben dat het ongewenst is.
Als je het toe kunt passen, is het geen advaita. Dan is het iets anders. 

Erik van Zuydam.
Het spirituele pad is niet een reis met een eindbestemming, het is een eindeloze vicieuze cirkel. Er is geen eindbestemming in de toekomst. Er is alleen maar dit tijdloze moment.

Tenslotte

Uw jas, Uw masker

'U bestaat,
maar geen stap,
geen beweging,
geen meditatie,
geen gebed
brengt mij dichter tot u.

Maar dan… dan…
… dat zou betekenen…
het enige dat…'.

Warme tranen rollen over mijn wangen.

'U zit op mijn huid!
Nee, u bént mijn huid!
Ik ben uw jas! Uw masker'.

Dat was vannacht.
Nu loop ik op straat
en ik zie
U
als ieder mens verkleed.

Niels Zwakhals.

Gedichten van Niels Zwakhals (bol.com)
Radiant mind van Fenner (bol.com).

Je gaat het pas zien wanneer je uitzoomt

Dood of de gladiolen?

Paul Smit is begenadigd spreker, neurowetenschapper en cabaretier. Met humor maakt hij alles duidelijk over niets. Zijn boodschap is even simpel, geruststellend als verontrustend, het is zoals het is. Wanneer het inzicht integreert dat alles aan het gebeuren is, dan komen veel piekergedachten te vervallen. Alles gaat vanzelf en er is geen sprake van een vrije wil. Dat slaat dood en dat is beslist voor even de bedoeling.
Op een van zijn websites schrijft hij dat het rapportcijfer van zijn presentatie over 7 Supercompetenties een rapportcijfer van gemiddeld 9,8 opleverde bij 150 deelnemers. Je zou verwachten dat de hele wereld aan zijn lippen hangt. En dat is nog niet het geval.
De boeken van Paul Smit zijn voor iedereen die moe is van het zoeken naar verlichting en en-en kan denken. Gelukkig is er leven na de dooddoener.

Van de uitgever over het boek “Uitzoomen” op bol.com.
Bijna iedereen is ingezoomd op een duale versie van de realiteit die ons doet geloven dat we een individueel leven leiden. Men heeft het gevoel te beschikken over vrije wil. Men denkt dat het mogelijk is de touwtjes in handen te krijgen en te houden. Maar hoe is het om uit te zoomen, om te ontwaken uit die droom, uit de nachtmerrie van verleden en toekomst en persoonlijke verantwoordelijkheid, met al zijn stress, gepieker en verkramping?
Paul Smit ging in gesprek met vrienden, vriendinnen en collega's over hun zoektocht en ontwaken, over de fasen waar ze doorheen gingen en de inzichten die ze met ons willen delen. Hierbij stond één vraag centraal: wat verandert er als er uitgezoomd naar het leven wordt gekeken?
Uitzoomen bevat zeventien interviews met bekende en minder bekende zoekers, coaches en leraren, waaronder Annette Raaijmakers, Jan Koehoorn, Joanika Ring, Guido Weijers, Arold Langeveld en Patrick Kicken.
Dit boek is geen rationele uiteenzetting van de non-duale zienswijze, maar richt zich op het ontwakingsproces. Dit ontwaken, oftewel het uitzoomen, is niet iets dat je kunt doen. Er zit immers niet eens een IK in je die iets doet, je bent aan het gebeuren. Wel kan het wakker worden op een gegeven moment plaatsvinden, meestal wanneer we na een lange zoektocht erachter komen dat blijvende bevrijding, rust en geluk niet in de wereld zijn te vinden.
Shakespeare zei ooit: 'het leven is een schouwtoneel en alle mensen zijn acteurs'. We spelen allemaal onze rol en niets in het toneelstuk kan anders gaan dan dat het gaat. Alles manifesteert zich spontaan waarbij het nooit anders kan zijn dan dat het is'.
Tot zover de uitgever.

Paul Smit gebruikt net als Eckhart Tolle het toneel als metafoor voor het leven, met muppets Stadler en Waldorff als cynische commentatoren. Ondanks zijn opvatting dat vrije wil niet bestaat kan het lezen van zijn teksten bevrijdend werken. U als lezer bent gewaarschuwd voor deze paradox! Zie ook deze video.

Alle boeken van Paul Smit op bol.com.

Hoogvliegen

Uitzoomen tot een absoluut perspectief met hallucinogene middelen, van verkramping naar vrijheid, deed oud-Apache piloot Peter Gordijn.
Van de achterkant van zijn boek.
De essentie van zijn bestaan werd hem in een eenheidservaring uiterst helder en volkomen logisch. De persoon en het persoonlijke perspectief verdampten tijdens deze glimp van de onbeschrijflijke eenheid van het bestaan.
Vanuit dit verschoven perspectief en in heldere en enthousiasmerende schrijfstijl laat de auteur de lezer ervaren hoe.
* Je je conditionering kunt leren doorzien.
* Je antwoorden vindt op de grote levensvragen.
* Je een einde kunt maken aan innerlijke verkramping.
* Je een speels en moeiteloos leven kan leiden.
Een enthousiasmerend en persoonlijk verslag van innerlijke omwenteling.
Het roer om: van rationeel helikopterpiloot tot mens die het leven neemt zoals het komt.
Inspirerend voor de lezers die op zoek zijn naar een grote verandering in hun leven en een bestaan zonder innerlijke verkramping.
Tot zover zijn uitgever.

Innerlijke verkramping is de spanning in een mens die optreedt wanneer het ego zich verzet tegen de kosmische dans.
De kosmische dans is het dynamische samenspel van alle verschijningsvormen.

Het absolute perspectief is de levensvisie die alles ziet als een onbeschrijflijke eenheid, beschouwd vanuit die onbeschrijflijke eenheid.

Peter Gordijn: Het absolute perspectief (bol.com).

Scheren langs de afgrond

De bevindingen van Peter Gordijn stroken 1 op 1 met mijn ervaringen over non-dualiteit, in dit blog beschreven, maar dan zonder hallucinogene middelen. Hij noemt het inzicht -dat alle levende wezens niet afgescheiden zijn van elkaar- met recht een paradigma verschuiving. Ik vind het belangrijk om zijn inzichten te delen omdat ik vermoed dat we globaal veel baat kunnen hebben van een weten dat we allemaal (mens en dier) niet alleen verbonden zijn, maar ook in positieve zin afhankelijk zijn. Er zijn vele wegen naar Rome om tot dat liefdevolle inzicht te komen, maar niet kunnen worden afgedwongen.

Het voordeel van een helicopterview is dat je overzicht hebt, het nadeel is dat je niet verbonden bent. Een helikopter moet weer naar de grond om bij te tanken. Het kost tijd om te leren switchen van niveaus, maar wie de investering doet leert hoe gemakkelijk en bevrijdend het is om dit kijken op meerdere niveaus tegelijkertijd en voortdurend op de automatische piloot te doen.

Over zijn Ayahuasca ervaring schrijft Gordijn het volgende.
"Het fascinerende is dat als je die ervaring van het verdwijnen van je individu zonder verkramping helemaal kunt toestaan, er een ervaring ontstaat die voorbijgaat aan je wildste dromen.
Het voelde voor mij echt als terugkeren naar 'de Bron', als een thuiskomen dat veel dieper ging dan het thuiskomen zoals we dat op aarde kennen. Ik voelde me lichter dan licht, vrijer dan vrij, het was er mooier dan mooi, vrediger dan vredig en het aardse liefde komt niet eens in de buurt van wat ik daar heb gevoeld. Het was een bevrijdend gevoel dat gepaard ging met extatische gelukzaligheid".

Handgrepen om onvrije relaties om te zetten in liefdevolle relaties

Vergeving is niet een taak voor het ego.
Vergeving is de afwezigheid van het ego.
Erik van Zuydam

Het boek “Liefde is het antwoord” begint met een verklaring van Moeder Theresa dat de meest veelbetekenende kwaal in de huidige wereld ‘spirituele ontbering’ is. Het is een gevoel dat je liefde niet waard bent, dat je niet beminnelijk bent, dat je niet het vermogen hebt om liefde te geven of te ontvangen, en dat er een muur is die jou scheidt van jezelf, anderen en van degene die ons geschapen heeft.

In de boeken van Jampolsky worden de principes uiteengezet van 'Attitudinal Healing': een typische Amerikaanse manier om mislukkingen in communicatie te voorkomen. De kern van deze methode is: gelukkig zijn is niet afhankelijk van anderen, maar van je eigen manier van kijken en van je eigen attitude.

Voor het gemak van het verbeelden van de werking van het bewustzijn behandelen de auteurs ongrijpbare begrippen als bijna zelfstandige onderdelen van het menselijke bewustzijn. Een ego is niet een fysieke werkelijkheid maar een concept, waarmee we gedrag kunnen verklaren. Het vervult verschillende functies gelijktijdig.

Het ego werpt blokkades op als 'haat', 'wantrouwen', 'jaloezie', 'egoïsme' om onze eigen pijn voor ons bewustzijn te verbergen. Het ego ziet de wereld als een plaats van afgescheidenheid en gelooft niet in heelheid of eenheid. Het ego denkt dat we onze liefde moeten verdienen door ons te onderscheiden. Het gevolg is angst.

In de handleiding worden blokkades omgevormd tot basisbegrippen 'liefde' en 'vergeving'. Belangrijk is daarbij bewust te worden dat we waarnemen wat we projecteren vanuit gedachten en gevoelens.
De omvorming wordt in het boek beschreven in de volgende zeven stappen.

1. Onze illusies en waarnemingen achter ons laten.
2. Angst, verwijt en schuldgevoel omvormen tot liefde.
3. In al onze relaties met liefde communiceren.
4. Van beteugelde naar vrije relaties.
5. Vrede, liefde en geluk in onszelf vinden.
6. Vergeving en heel worden.
7. De weg terug naar huis.

Deze stappen worden vergezeld met 15 lessen oefenmateriaal.

Een mooie uitspraak aan het einde van het boek “Liefde is het antwoord”: ‘een drukke geest is een zieke geest, een langzame geest is een gezonde geest, maar een stille geest is een goddelijke geest’.

Met deze pleidooi voor stilte een pleidooi aan de lezer om het bestaan van de behandelde concepten niet te letterlijk te nemen. Blokkades zijn op te heffen, liefde is te vinden, maar ook ongrijpbaar voor wie er bezit van wil nemen.

Liefde Is Het Antwoord. Het scheppen van positieve relaties (bol.com).
Jampolsky: liefde is angst laten varen (bol.com).
Praat alleen over liefde, een weg naar genezing (bol.com).
Jampolsky: Bevrijd Je Van Schuld En Angst (bol.com).

Pijnlijk zelfonderzoek voor wakkere mensen

Hans Laurentius is een spiritueel leraar en mag het graag duidelijk stellen. Wie niet geïnteresseerd is in de waarheid of bereid is alle onwaarheid uit zijn leven te slopen moet zijn boodschap niet gaan beluisteren of zijn boeken gaan lezen.

Hij schrijft over zijn nieuwe boek het volgende.
Het boek bevat een hoop scherven om illusies door te prikken of op zijn minst in beeld te krijgen. Er wordt zoals ik vaker heb gezegd tamelijk veel onzin verteld en geloofd over bevrijding, verlichting, mens-zijn en dergelijke, en dus wil ik er graag een aantal ontzenuwen in dit boek. Dus komen tal van thema’s aan bod om te laten zien waar zoal in geloofd wordt en hoe we onze vrijheid stelselmatig dwarsbomen ook al zeggen we deze te zoeken. Het laat ook zien dat werkelijk in het proces van ontmanteling zitten totaal anders is dan wat we ons er graag bij voorstellen, en dat het niet zo leuk is om echt diepgaand bewust te worden. Voorwaar geen kattenpis. In veel van mijn artikelen en columns ben ik al duidelijk en tamelijk scherp geweest over allerlei waanideeën, in Rozengeur & Prikkeldraad wind ik er ook geen doekjes om. Het gaat immers om waarheid, niet om het verkopen van populaire sussertjes, troost praatjes en het-komt-wel-goed-allemaal-slaap-liedjes en andere onwaarachtigheden waar vele moderne zoekers mee behept zijn.
Helderheid komt me liefdevoller voor dan als liefde verpakte halve waarheden of sussende zogenaamd compassievolle vaagheden. Bewustzijn is liefde, en liefde liegt niet.
Onderscheidingsvermogen is wat er vaak ontbreekt door al het slaapzand dat wordt rond gestrooid en omdat mensen nauwelijks kunnen kijken, denken en doorvoelen.
Dit boekje is niet voor iedereen, enkel voor hen die echt willen weten hoe het zit. Voor alle andere mensen is er al genoeg te vinden wat spiritueel verantwoord, tandeloos troostend en langdurig te beoefenen is. Overigens ben ik tamelijk geduldig met de meeste bezoekers, zolang er tenminste een authentieke interesse is in werkelijk mens-zijn of ontwaken.

Blz 112. De zogenaamde zoeker zal een clubje zoeken waar geen risico op waarachtig ontwaken bestaat en men zal het hebben over fasen, verlichting light, processen, evolutie, mediteren, bijzonder licht of speciale energie, bewustzijnsgroei, chakra healing, menstruatiedansen, astraal koken, spiritueel kantklossen, malarijgen, of fijn elkaar steeds coachen met het laatste relatieboekje in de hand enz..

Boeken van Hans Laurentius (bol.com).

Een aantal citaten.
Zelfkennis kan ontstaan wanneer een mens in staat is naar zijn denken, voelen en handelen te kijken zonder excuus, verklaringen of compensatie.

Het doel is inzicht, zien,
niet verandering door inspanning,
maar door bewust zijn.

Vrijheid en geluk zijn inherent, zijn je werkelijke aard,
die enkel manifest wordt als de geest stopt met zoeken, vechten en vluchten.

Alles is leeg. En daarmee ontstaat ruimte voor volledigheid.

Lijden en niet lijden vriendelijk benaderd

Westerse en oosterse kijk op lijden

Het westerse denken wordt vaak gekenmerkt door individualisme, waarbij de nadruk ligt op persoonlijke vrijheid, autonomie en zelfexpressie. Dit kan invloed hebben op hoe mensen lijden ervaren en benaderen, waarbij ze mogelijk meer gericht zijn op individuele oplossingen en persoonlijke voldoening.

Boeddhistische kijk op lijden

"Dukkha" is een term uit het boeddhisme en wordt vaak vertaald als "lijden," "onbevredigdheid" of "onvolmaaktheid." Het verwijst naar de fundamentele aard van het menselijk bestaan, waarin er een inherente ontevredenheid en moeilijkheid is die voortkomt uit de aard van het leven zelf. In het boeddhisme wordt onderwezen dat dukkha verschillende niveaus en vormen kan aannemen. 

1. Fysiek lijden. Dit verwijst naar lichamelijke pijn, ziekte en ongemak. Fysiek lijden is een van de meest voor de hand liggende vormen van dukkha. 
2. Psychologisch lijden. Dit omvat mentale en emotionele pijn, zoals angst, verdriet, woede, jaloezie en onzekerheid. Het boeddhisme benadrukt dat psychologisch lijden net zo reëel en belangrijk is als fysiek lijden. 
3. Verandering en vergankelijkheid. Dukkha wordt ook geassocieerd met de vergankelijkheid van alle dingen. Niets in het leven blijft permanent, en deze voortdurende verandering kan leiden tot onbevredigdheid en lijden. 
4. Bevrediging is tijdelijk. Zelfs wanneer we tijdelijk plezier of voldoening ervaren, kan dit niet blijvend zijn. De boeddhistische filosofie stelt dat zelfs onze meest gelukkige momenten eindigen en uiteindelijk leiden tot verlangen naar meer.

Een oosterse en westerse kijk op lijden

Psycholoog Martin Appelo heeft een boek geschreven over een benadering van lijden van tegelijk oosters als westers gezichtspunt.

Zijn visie wordt treffend samengevat in zijn nawoord:
Volgens het principe van de wet van omgekeerde inspanning zal het lijden je bij de keel grijpen wanneer je eraan probeert te ontkomen. Wanneer je het vriendelijk omarmt, laat het je meer met rust. Dit betekent niet dat ik pleit voor een quiëtistische levenshouding, zoals in het voorwoord werd gesuggereerd. Quiëtisten keren zich af van het wereldse gebeuren. Ze proberen zo passief mogelijk en zonder begeerte tegenover de werkelijkheid te staan. Quiëtisme past bij ‘of.. of…’-denken. Je treedt gepassioneerd naar buiten of je keert stil naar binnen in jezelf.
In dit boek pleit ik vooral voor ‘en… en…’. Leven in de drukte van alledag en leven in de stilte van jezelf. Streven naar het goede en accepteren van het kwaad. Voelen dat je niet zonder de ander wilt en weten dat je het alleen kunt. Ervaren van geluk en openstaan voor lijden.
Ik pleit voor een levenshouding die er rekening mee houdt dat deel en tegendeel elkaar nodig hebben om betekenis te krijgen. Leven en dood, goed en kwaad, gehecht zijn en los moeten laten, genieten en lijden. Het een kan niet zonder het ander. En wie de negatieve kant van de dialectiek negeert, zal ook de positieve kant minder intens ervaren.
Ik pleit vooral voor vriendelijkheid. Een open houding ten opzichte van uitersten en het weerstaan van de neiging om extreem te zijn.
Tot zover het nawoord van Leren lijden.

Leren lijden door Martin Appelo op bol.com.

Klik hier voor een tekst over dialectiek met voorbeelden van het samengaan van negativiteit en positiviteit. Een voorbeeld van het samengaan van tegendelen is op dit blog te vinden onder het label yin en yang.

Transformeren uit de klem van economische machten

Eeuwen geleden toen er nog koningen en keizers aan de macht waren, werd de bevolking gedwongen om de heersende klasse van voedsel en geld te voorzien. Met het geld werden kastelen en paleizen gebouwd en soldaten ingehuurd. De overheerser wilde niet alleen geld, maar ook voedselzekerheid. Immers wat heb je aan geld wanneer er geen voedsel mee te koop is. Dus om hongersnood op het kasteel te voorkomen werd voedsel afgetroggeld en in voldoende voorraad binnen de muren opgeslagen.
Overwonnen volkeren werden ingezet als slaven. Zij deden het werk om onder meer voedsel te produceren.
Tegenwoordig is degene met het meeste geld nog steeds de machtigste partij en is voedselzekerheid voor de machthebbers geen persoonlijk probleem meer, want het kan binnen een dag van overal ter wereld worden ingekocht en ingevlogen. Macht wordt ook niet meer uitgeoefend over de burger met geweld en onderdrukking, maar door deze afhankelijk te maken van materiële behoeftes. Het zijn geen natuurlijke behoeftes maar behoeftes opgewekt door de consument onzeker te maken. Mede door de industriële revolutie waren slaven voor arbeid niet meer nodig. Om blijvend aan de macht te zijn volstaat het om mensen tot consumenten om te turnen en werk daar te brengen waar arbeid het goedkoopst is.

In een tirannieke omgeving geldt "verdeel en heers", opgejaagd worden om koopjes te jagen. In een andere vorm dan vroeger wordt er nog steeds angst opgeroepen, nu in de vorm van FOMO: fear of missing out. De oude afspraak "houd jij ze dom, dan hou ik ze arm" hoeft niet meer. Iedere commerciële partij gedijt bij "houdt ze onzeker".
De media zijn er niet alleen om ontspanning en informatie te bieden. In de media wordt jou ook het leven en de prestaties voorgehouden van mensen die meer verdienen, die iets beter kunnen en die aantrekkelijker zijn dan jij. En die mensen wonen overal op de wereld. Vroeger vergeleek je jouw prestaties met de mensen uit de omgeving waarin je was opgegroeid, tegenwoordig vergelijk je jezelf met mensen vanuit de gehele wereld. Dat maakt te meer onzeker omdat tegelijk wordt voorgehouden dat iedereen een kans heeft op vooruitgang. Schijnbaar wordt de macht van het individu over en daarmee de eigen verantwoordelijkheid voor succes en geluk steeds groter. En via de reclame wordt deze oplossing geboden: “koop dit of dat en je voelt je (weer) beter”.

Een paar schrijvers geciteerd.
Bas van Bavel onderzocht de reden waarom economieën in het verleden opkwamen en weer instortten. “De kern van Van Bavels verhaal is dat de neergang inzet wanneer de solidariteit erodeert, instituties terrein verliezen en een kleine groep onevenredig profiteert, terwijl een groot deel van de mensen zich juist tekortgedaan voelt. Hij pleit voor een samenleving die buiten de grenzen kijkt, maar ook lokaal houvast biedt voor mensen, bedrijven, organisaties. Er moet een balans zijn tussen nabijheid van de (sterke) regio en de blik op de wereld, waarbij alle mensen ongeveer evenveel profiteren”.

De introductie van Internet en de globalisering lijken de omstandigheden gecreëerd te hebben waarmee onze samenleving nu een verandering in economisch handelen kan doorzetten.

In de Groene Amsterdammer bespreekt Casper Thomas het nieuwste boek van Francis Fukuyama “Identity”:
“De strijd om liberale gelijkwaardigheid moet in deze eeuw dus niet veroverd worden op een dictatuur, maar op onze eigen inborst, meent Fukuyama. En om dat duidelijk te maken haalt hij opnieuw Nietzsche van stal. In Identity duikt de filosoof op als leverancier van het begrip ‘megalothymia’, dat zoveel betekent als de diepe behoefte om als superieur te worden gezien. Dat psychologisch motief botst met ‘isothymia’, oftewel de behoefte om door anderen als gelijkwaardig te worden gezien. Megalothymia, dat is de drijfveer van het opgeblazen individu dat zichzelf superieur waant en wegen zoekt om dat aan de wereld te bewijzen – door president van de VS te worden, bijvoorbeeld. Isothymia is de strijd om erkenning van groepen, die als specifiek afgegrensd collectief gezien willen worden. Fukuyama noemt de lgbtq-gemeenschap als voorbeeld, en het alt-right witte-mannennationalisme”.

Hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans vertelt in deze video over systeemveranderingen en transities en de belangrijke kantelmomenten in zijn leven “Als je wezenlijk wilt veranderen, moet je eerst tot stilstand komen”.
In haar boek Stil de tijd neemt filosofe Joke Hermsen dit verschijnsel kritisch onder de loep.
In onze samenleving wordt het gevoel dat de tijd ons in een wurgende greep houdt, steeds meer overheersend. Tijd wordt voornamelijk als een economische wet beschouwd, die ten volste benut en rendabel gemaakt moet worden. Zie de video van Joke Hermsen.
Druk bezig zijn en een overvolle agenda hebben is synoniem met een succesvol bestaan. Als er op een ochtend nauwelijks mails binnenkomen, kan de vertwijfeling reeds toeslaan. Leegte, rust en nietsdoen zijn geen inspiratiebronnen meer, maar de angstaanjagende voorboden van een bestaan in de marges van de maatschappij. De hang naar activiteit en de snelheid waarmee technologische ontwikkelingen zich opvolgen geven velen de indruk de tijd niet meer bij te kunnen benen. 'Geen tijd hebben' lijkt dan ook een fundamentele ervaring van deze tijd te zijn. Daarmee is tijd het schaarsteproduct bij uitstek geworden.

Lees ook: "Boeken en artikelen van Joke Hermsen (bol.com)".
of
Jan Rotmans. Omwenteling Van mensen, organisaties en samenleving (bol.com).

De waarheid buiten woord en beeld

Kunnen we nog zelf nadenken?

“Het is buitengewoon angstaanjagend om in een maatschappij te leven waarin waarheid niet meer bestaat”, aldus filmmaker Erik Gandini op Videocracy van de IDFA.
Videocracy gaat over de Italiaanse maatschappij waarvan de cultuur vorm gegeven is door Berlusconi. Sleutelwoorden zijn egocentrisme en plat hedonisme. Ook de website Youtube waar gebruikers videofilmpjes uploaden en bekijken en bepalen wat populair is, wordt als een voorbeeld van videocracy genoemd.
Voor de komst van de beeldcultuur was er al twee eeuwen sprake van de woordcultuur (logocratie).
We zijn er aan gewend om kritisch te luisteren naar andermans woorden en we weten dat beelden gemanipuleerd kunnen worden. We worden als individuen steeds meer teruggeworpen op ons zelf om zelf te bepalen wat waar is en wat niet. We worden geacht zelf na te denken, maar hebben niet altijd de tijd of het zelfvertrouwen om alles goed uit te zoeken. Het gevolg is volgzaamheid naar charismatische leiders, onverschilligheid, achterdocht, kopieergedrag en minder verantwoordelijkheid nemen voor integer zijn en soms agressie. Hoe je overkomt is belangrijker dan wat je overbrengt. Photoshop-pen maakt fotomodellen nog perfecter dan ze al zijn.

"Leugentjes voor bestwil" zijn eerder regel dan uitzondering. "Beter de halve waarheid verteld dan de genuanceerde hele waarheid", want "wat niet weet wat niet deert" en "als je ze niet kunnen overtuigen, kun je ze beter verwarren".

Vechten om de aandacht en de waarheid

We willen zelf de waarheid van wat tot ons komt bepalen, maar we hebben er geen idee van of de toestroom in de media onafhankelijk is en ongemanipuleerd.
De waarheid ligt in het midden, maar dat betekent eerder dat het een evenwicht is tussen de krachten die aan haar trekken dan dat het de oorspronkelijke vindplaats is.
Hoe meer informatie tot ons komt, des te meer zijn we geneigd om de conclusie te trekken dat de waarheid niet bestaat. Geschiedvervalsing is zo oud als de wereld. Het maken van canons helpt niet echt om de laatste vormen van zuivere kennis te bewaken.
We gaan dus steeds meer dat geloven wat goed voelt, maar aan de stoelpoten van autoriteiten wordt voortdurend gezaagd. Dat laat onverlet dat we bereid zijn om kortstondig achter iemand of een hype aan te lopen, maar dat net zo lang als we er heil en toegevoegde waarde en eigenbelang inzien.
Eerlijkheid duurt het langst en dat begint steeds meer te betekenen dat iemand die eerlijk is later welvaart zal genieten dan iemand die het niet zo nauw met ethiek neemt.
Het leidt tot een versneld losmaken van structuren, maar ook tot zelfontwikkeling. Is deze ontwikkeling negatief? Dat is maar hoe je er tegenaan kijkt. Het lijkt een beetje op een processie van Echternach: “drie stappen vooruit en twee stappen achteruit”. Het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) meent dat de "tijdgeest tegen positief nieuws is". De beleving van ons geluk is relatief: hoe slechter het economisch gaat met anderen, hoe gelukkiger we ons voelen. Het is het geluk van ontbreken van pech.
Het leidt tot een schifting tussen hen die flexibel zijn en discipline bezitten om mee te gaan met de veranderende eisen en hen die niet weten te timen en te kiezen wat ze wel en niet aanhalen.

Bron van inspiratie

Voor wie zoekende is, is er Internet. Het is de plaats waar de twijfel wordt gezaaid en waar snel achtergrondinformatie valt te halen.
Voor wie de antwoorden zoekt in de spiritualiteit bij goeroes, die vrijblijvend hun boodschap delen, is er goed nieuws. Je hoeft slechts open te staan voor wat er in jouw bewustzijn komt tussen jouw gedachten en gevoelens in. Je hoeft slechts observator te zijn bij wat er in jou omgaat en wat er bij jou binnenkomt, zonder je te identificeren met je ego, gedachten en gevoelens.
Je bent niet jouw ego, je hebt een ego.
Dat is een bemoedigende boodschap, want daarvoor hoef je niet geschoold te zijn en je hoeft niet te kiezen. Het kost ook geen geld, het kost weinig tijd en roept op om niet tot het uiterste te gaan.
Het is een boodschap die precies op tijd op komt in een wereld die vooral om geld verdienen lijkt te draaien en eeuwig geldig lijkt te zijn, want het roept op om te ontwaken en te leven in het Nu.

Het is niet alleen Eckhart Tolle die deze boodschap brengt, maar met hem vele denkers die een integratie hebben gevonden van westerse en oosterse filosofie.
We hebben de grenzen bereikt van het verzamelen van materie en geld. Het is nu weer tijd voor het immateriële. 

Het vermogen om verhalen te zien in het moment is een krachtige manier om verbondenheid te voelen met de wereld om ons heen en met andere mensen. Het stelt ons in staat om empathie te tonen, verschillende perspectieven te begrijpen en dieper te graven in de complexiteit van het leven. Het kan ook een bron van creativiteit en inspiratie zijn, omdat het ons uitnodigt om de wereld op nieuwe en betekenisvolle manieren te zien.

Het zijn ook filmmakers als Michael Moore met Capitalism: a Love Story en schrijvers als George Kinder met zijn boek Life planning (bol.com) met als ondertitel de ontbrekende schakel tussen geld en gevoel. Het is de bevestiging dat een (on)prettig leven alles te maken heeft met onze kijk op geld. Onze opvattingen en overtuigingen over geld zijn de werkelijke belemmeringen in onze zoektocht naar een ontspannen leven. En in die belemmering ligt ook de angst om te staan voor de waarheid. Niet de objectieve waarheid, maar dat wat jouw geweten zegt.